رئیس موسسه تحقیقات آب در گفتگو با مهر:
فرضیه افزایش تنش آب در سال ۱۴۰۰ غلط است
لوازم حیوان خانگی: رئیس موسسه تحقیقات آب با تاكید بر اینكه مخالف گفتن واقعیت ها به جامعه نیستیم، اظهار داشت: گزارش مركز پژوهش های مجلس در خصوص تنش آب، مبنای علمی مشخص و قوی ندارد.
خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه - محسن پورعرب: دی ماه سال جاری مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی طی گزارش آخرین وضعیت آب آشامیدنی در كشور از جنبه های مختلف را بررسی كرد. بر طبق این گزارش در تابستان سال ۱۳۹۷ به علت كاهش بارشها در سال آبی ۱۳۹۷-۱۳۹۶ و برخی علل دیگر، مناطق زیادی از كشور تحت تنش آب آشامیدنی قرار گرفت. در این تابستان جمعیت شهری و روستایی بالغ بر ۳۶ میلیون نفر (معادل ۴۶ درصد جمعیت كشور) تحت تنش آب آشامیدنی قرار گرفت.
این گزارش در ادامه افزوده كه پیش بینی ها از آن حكایت می كند كه با فرض ادامه روند موجود، در سال ۱۴۰۰ جمعیت تحت تنش آب آشامیدنی به ۸۰ درصد جمعیت كل كشور می رسد. مسئله قابل تاملی كه به نظر می آید به دور از واقعیت باشد. چون كه اگر با چنین فرضیاتی وضعیت آبی كشور در سال ۱۴۰۰ پیش بینی شود بدون شك كشور گرفتار بحران های عدیده ای خواهد شد. بدین منظور گفتگویی را با دكتر مرتضی افتخاری، رئیس موسسه تحقیقات آب كشور داشتیم تا ابعاد مختلف این گزارش را بررسی نماییم. افتخاری اعتقاد دارد كه شاخص های اندازه گیری و روشهای استفاده شده در این گزارش مبنای علمی مشخص و قوی ندارد. ازاین رو مطرح كردن مواردی نظیر اینكه ۸۰ درصد جمعیت كشور در سال ۱۴۰۰ گرفتار تنش ابی خواهند شد از پایه بی اساس است. در ادامه بعضی از نكاتی كه وی درباره این گزارش مطرح كرده است را می خوانید.
سه اشتباه بزرگ!
مرتضی افتخاری با اشاره به پژوهش فوق تصریح كرد: نخستین نكته ای كه باید به آن اشاره نمود، استفاده از واژه آب آشامیدنی در این گزارش است. بهتر بود كه به جای آب آشامیدنی از آب شهری و روستایی استفاده می شد چراكه زمانی كه از آب آشامیدنی استفاده میكنیم، خوانندگان گمان میكنند منظور آب آشامیدنی نوشیدنی است. در حالیكه در اینجا منظور آب شهری و روستایی است كه شامل آب بهداشت، شرب و... می شود.
دومین نكته ای كه در این گزارش حائز اهمیت می باشد مربوط به جدول تنش آبی است كه جدول شماره ۶ است. در این جدول سه وضعیت زرد و نارنجی و قرمز تعریف شده است. در این جدول شاخص، پیك مصرف در تابستان مدنظر قرار گرفته است. از طرفی جمعیتی كه در این جدول تحت تنش آبی قرار گرفته را هم معطوف به همان بازه زمانی تابستان در نظر گرفته است. با این شرایط این نوع شاخص گذاری ایراد دارد. از طرفی این نوع شاخص گذاری به منبع مشخصی ارجاع داده نشده كه الگوی مشخصی را معرفی نماید. كافی است بعضی از این اعداد و ارقام ذكر شده را بالا و پایین نماییم، آنجاست كه این جدول گرفتار تغییرات زیادی خواهد شد. لازم به ذكر است كه تمامی شهرها در یك بازه زمانی مشخص پیك مصرف آب را نخواهند داشت و اینكه پیك مصرف در تابستان در كل روزها اتفاق نخواهد افتاد. ازاین رو اینكه بخواهیم این شاخص ها را به كل روز و ماه و بعد كل كشور تعمیم دهیم گرفتار اشتباه شده ایم.
نكته سوم مربوط به پیش بینی تنش های آبی برای سال ۱۴۰۰ است. بر مبنای شاخص های سال آبی ۹۷ – ۹۶ سال آبی ۱۴۰۰ هم پیش بینی شده است. اول اینكه در این گزارش روش این پیش بینی توضیح داده نشده است. دوم اینكه امكان دارد در سال ۱۴۰۰ ما گرفتار خشكسالی نباشیم و وضعیت ترسالی خوبی داشته باشیم. ازاین رو اگر برای سال ۱۴۰۰ پیش بینی شرایط بحرانی را میكنیم، خوب است كه سناریوهای خوش بینانه را هم مدنظر قرار دهیم. در نظر بگیرید كه همین سال آبی كنونی در سال های آینده تكرار شود. آیا باز هم این حد از تنش آبیی كه پیش بینی شده است را خواهیم داشت؟ ذكر این نكته حائز اهمیت می باشد كه شاخص اندازه گیری تنش آبی در سال ۱۴۰۰ در این گزارش موضعی، مقطعی و لحظه ای است كه این نوع شاخص گذاری گرفتار اشكال است.
واقعیت های گفته شده مبنای علمی ندارند
افتخاری در پاسخ به این سئوال كه هدف چنین گزارش هایی در این مقاطع زمانی چه می تواند باشد؟، اظهار داشت: به نظر می رسد كه چنین گزارش هایی به دنبال كمك كردن به شرایط آبی كشور هستند، اما روش مناسبی را انتخاب نكرده اند. این گزارش یك سری نقاط قوت و یكسری نقاط ضعف به همراه دارد. با این وجود اینكه بخواهیم با چنین گزارش هایی پیش بینی نماییم كه در سال ۱۴۰۰ حدود ۵۰ میلیون نفر یا ۸۰ درصد جمعیت كشور گرفتار تنش آبی خواهند شد نتایج منفی فراوانی را در جامعه و افكار عمومی خواهد داشت. ما مخالف گفتن واقعیت ها به جامعه نیستیم اما واقعیت هایی كه پایه علمی مشخصی و قوی تری داشته باشند.
لزوم تعیین توارن بین تولید و مصرف آب
رئیس موسسه تحقیقات آب هم با تاكید بر این مسئله كه باید بین تولید و مصرف آب یك توازن تولید شود، تصریح كرد: متاسفانه در شرایط كنونی روند مصرف از تولید سبقت گرفته است. حدودا از تمامی ظرفیت های آبی كشور همچون سد سازی و انتقال آب و انتقال حوضه به حوضه بهره برده ایم اما سیستم های مصرف هنوز تحت كنترل نیستند و به همان روش قدیمی در حال كار هستند. البته در بعضی از مناطق اصلاح شده است. به عبارتی هم اكنون گرفتار خشكسالی بین مصرف و تولید هستیم. مثل این میماند كه پدر خانواده هرچقدر هم كه درآمد داشته باشد به دلیل ولخرجی های اعضای خانواده بازهم گرفتار بحران مالی باشند. ازاین رو اگر بخواهیم در آینده گرفتار بحران نشویم باید مصرف آب را مدیریت نماییم. هم اكنون گرفتار بحران مصرف آب هستیم كه اگر این بحران دیده نشود در آینده گرفتار بحران كمبود آب خواهیم شد.
وی همینطور با اشاره به این مسئله كه روال كنونی تولید و مصرف آب باید اصلاح گردد، خاطرنشان كرد: اگر روال كنونی مصرف آب مدیریت نشود در آینده گرفتار مشكلاتی خواهیم شد. نه به این معنا كه گرفتار بحران شویم اما بطور قطع گرفتار مشكلات عدیده خواهیم شد. باید مصرف آب را مطابق شرایط كشور نماییم. هم اكنون میزان مصرف آب برابر با تولید آب كشوری نیست كه شرایط كم آبی را تجربه می كند.
پازل ۱۰۰ تكه ساماندهی مصرف آب
مرتضی افتخاری در ادامه در پاسخ به این سوال كه مسئولیت ساماندهی مدیریت مصرف آب با چه كسی و چه نهادی است، بیان داشت: ساماندهی مبحث آب در كشور به مانند یك پازل ۱۰۰ تكه است كه شاید ۳۰ تكه آن مربوط به وزارت نیرو باشد، اما مابقی آنها مربوط به سایر نهادهایی است كه در مبحث آب دخیل هستند. قوه قضاییه و قوه مقننه در این مسئله نقشی مهم را می توانند ایفا كنند. بعنوان مثال در حوزه كشاورزی وزارت جهاد كشاورزی نقش مهمی در سهمیه بندی آب زمین های كشاورزی دارد. باید آب را بر مبنای ظرفیت های كشور اختصاص دهد. یا سازمان محیط زیست در پیشگیری از آلوده شدن آبها نقش به سزایی دارد كه باید به شدت پیگیر باشند و اجازه ندهند آب های كشور به راحتی با پسماندها آلوده شوند. همانطور كه اشاره كردم قوه مقننه می تواند با قانون گذاری در این حوزه نقش كلیدی را ایفا كند.
در بعضی از كشورهای دنیا درباره برخی از رودخانه ها قوانین خاصی را وضع كرده اند. خوب چرا ما از چنین الگوهایی پیروی نكنیم. چرا امروز باید وضعیت رودخانه كارون این چنین باشد؟ در نتیجه مسئولیت ساماندهی مدیریت مصرف آب به نهادها و سازمان های متعددی مربوط می شود.
ضرورت اجرای برخی الگوهای مصرف
رئیس موسسه تحقیقات آب همینطور با تشریح این مورد كه استفاده از برخی روش می تواند به پیشگیری از مشكلات آبی در سال های آینده كمك نماید، اظهار داشت: می توانیم در تمامی شهرهای كشور بخشی از منابع آب را به آب آشامیدنی نوشیدنی مردم اختصاص دهیم. حدودا هر نفر در روز ۵ لیتر آب آشامیدنی نوشیدنی نیاز دارد. با این شرایط میتوانیم منابع با كیفیت را به آب نوشیدنی اختصاص و در بعضی از ایستگاه های مشخص به مردم تحویل دهیم. چیزی شبیه سیستم بسته بندی آب را می توان اجرایی كرد.
در حال حاضر در بندرعباس در فصل تابستان به علت بعضی از مشكلات مربوط به كیفیت آب، تحویل آب آشامیدنی نوشیدنی با كیفیت در ایستگاه های مشخص به صورت خودجوش در میان مردم رایج شده است. یا در بعضی از نقاط دیگر كشور منبع آب آشامیدنی نوشیدنی در منازل تعبیه شده است. اگر چنین الگوهایی در تمامی شهرهای كشور اجرایی شود آن موقع می توان آب سیستم لوله كشی را به سایر مصارف اختصاص داد. آبی كه دیگر نیاز نیست با دقت بالا تصفیه شود. در این حالت كمك قابل توجهی به شرایط آبی كشور می شود و می توان از هدر رفت آب جلوگیری كرد. البته چنین روش هایی از نظر علمی ثابت شده و قابل اجرا هستند اما به نظر می آید در شرایط فعلی كشور قابل اجرا نباشد چراكه منابع قابل توجهی را نیاز دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب