در گفتگو با مهر مطرح شد؛
شاهوار درخطر نابودی، تأثیر مخرب آلاینده ها بر شاهرگ حیاتی شاهرود
به گزارش لوازم حیوان خانگی وقتی گزارش مركز پژوهش های مجلس تخریب و آلایندگی معدن بوكسیت شاهوار را اثبات كرد كمتر كسی فكر می كرد هنوز این معدن پس از ماه ها ادامه فعالیت بدهد.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها: بررسی تأثیرات مخرب آلاینده ها بر محیط زیست موضوعی كه در سطح استان سمنان همیشه به آن نگاه ویژه ای شده است، موضوعی كه از جنبه های مختلفی باید به آن پرداخت هرچند این روزها گویا با نامهربانی هایی كه گرفتار محیط زیست استان شده، كمتر توان و مجالی برای بیانش یافت می شود.
آلایندگی در مقابل محیط زیست سال های سال است كه قد برافراشته تا جایی كه به شكلی مچ اندازی بین آلایندگی های مختلف با منشأ انسانی مانند دست كاری در طبیعت برای ایجاد معادن و آلودگی خاك و منابع آبی و همینطور دیگر سمت معادله یعنی مقوله قدرتمند معادن و اشتغال زایی با پشتیبانی مسئولان دولتی و سرمایه گذاران و سرمایه های كلانشان بدل شده است.
نمونه بارز آن امروز در شاهوار دیده می شود و اثبات وجود آلایندگی ها و تخریب محیط زیست در این كانون آب ساز و حیات بخش از جانب مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی امیدی در دل های دوست داران طبیعت در شاهرود و كشور ایجاد كرد اما ده ها روز از آن گزارش می گذرد و هنوز این معدن در حال ادامه تخریب ها است.
برای بررسی آلایندگی ها و نقش آنها در محیط زیست با امیرحسین ولیان كنشگر محیط زیست و دبیر انجمن دیدبان طبیعت به گفتگو نشستیم:
*تأثیرات مخرب معدن كاری و صنایع آلاینده بر زندگی و منابع طبیعی چیست؟
صنایع آلاینده، طیف وسیعی از صنایع را شامل می شود تقریباً می توان گفت كمتر صنعتی وجود دارد كه آلاینده نباشد. مگر در كشورهای توسعه یافته كه در حال دستیابی به صنعت سبز هستند. درواقع هر چه كشوری ازلحاظ اقتصادی ضعیف تر باشد، صنایع آن آلاینده تر هستند. به طوركلی می توان گفت اساساً آلایندگی بر روی زندگی انسان ها و محیط زیست تأثیرات منفی دارد.
یكی از تأثیرات آشكار ناشی از آلایندگی، پدیده گرمایش زمین است. در صورت ادامه دادن همین مسیر توسط صنایع، تعادل حیاتی زمین به هم خواهد خورد. بدون شك این شرایط خسارات سنگینی را برای انسان ها خواهد داشت. در بحث معادن هم، بسته به نوع معدن و فرم آن هر یك تأثیرات خاصی را بر محیط زیست دارد. نكته بسیار مهم این است كه معادن روباز تخریب بسیار گسترده ای دارند. معادنی كه از داخل یك حفره به درون كوه یا زمین روزنه ای بازكرده و در آن حفاری می كنند، معمولاً صدمه كمی به محیط وارد می كنند اما معادن روباز به علت زیرورو كردن سطح زمین، از بین بردن پوشش گیاهی و واردكردن مواد آلاینده به خاك و آب، منجر به تخریب بیشتری می شوند.
*آیا بعد از كار بر روی معادن، می توان طبیعت را به شكل اصلی خود بازگرداند؟
واقعیت آن است كه هیچ گاه نمی توان به شكل اصلی طبیعت بازگشت، در یك مثال پزشكی می توان این طور توضیح داد كه اگر فردی زیر تیغ جراحی برود، بعد از انجام جراحی و بخیه زدن پوست و حتی جراحی پلاستیك، بازهم ظاهر محل جراحی شده هیچ گاه مانند حالت اصلی خود نخواهد شد و بیمار یادگاری هایی از جراحی را بر روی بدن خود نگه خواهد داشت. درباره معدن هم به همین شكل است. بعد از انجام حفاری و معدن كاری در بهترین حالت هم شرایط محیطی به شكل اولیه خود درنخواهد آمد.
معدن كار طبق قانون وظیفه دارد بعد از معدن كاری تمام تلاش خویش را برای بازگرداندن شرایط محیطی به حالت اولیه، به كار گیرد. برای مثال در كانادا كه از پوشش گیاهی فراوانی برخوردار است، برای حفاری به منظور ساخت معادن نفت شِل، پوشش گیاهی در محدوده معدن را با استفاده از دستگاه حمل درخت به صورت كامل به منطقه ای دیگر انتقال داده و بعد از اتمام حفاری و معدن كاری، پوشش گیاهی را به محل اصلی خود بازمی گردانند. اگر دقت نماییم می بینیم كشوری مانند كانادا با این پوشش گیاهی گسترده، بازهم حاضر به از دست دادن یك درخت نیست ولی در كشور ما كه میانگین فضای سبز آن یك سوم میانگین جهانی است، متأسفانه آن گونه كه باید قدر درخت ها و فضای سبز خویش را نمی دانیم.
حداقل كار ممكن این است كه با استفاده از همان دستگاه های معدن كاری، وضعیت آشفته زمین بعد از حفاری را به حالت اولیه خود بازگردانده و اجازه داد تا طبیعت خود دست به بازسازی بزند اما حتی همین كار هم در كشور ما صورت نمی گیرد. در این میان ایراد اصلی به وزارت صنعت و معدن وارد است كه بعنوان نهاد ناظر موظف است معدن كاران را ملزم به حفاظت از محیط زیست كند اما چنین كاری صورت نمی گیرد. درواقع این وزارت متهم ردیف اول این قانون شكنی است.
*در مسئله معدن كاری كدام مورد از اهمیت بیشتری برخوردار است؟ اشتغال زایی یا محیط زیست؟
سؤال جدی و مهمی است. این مورد بستگی به شناخت و آگاهی مردم دارد. هر چه سطح آگاهی پایین تر باشد، میزان توجه به نتایج زیست محیطی كمتر است. اما نكته اصلی وجود پدیده ای است به نام توسعه پایدار و توسعه ناپایدار. در توسعه پایدار، حركت به سمت توسعه آغاز می شود اما با الگو و روشی كه منجر به خراب شدن آینده فرزندان ما و پل های پشت سرمان نشود.
قرار بر آن نیست كه ما تمامی زمین های اطرافمان را غارت نماییم و درنتیجه چیزی برای آیندگان به جای نگذاریم. حق برداشت همواره برای ما محفوظ است اما برداشتی معقول و با اصول درست كه صدمه های آن كمتر از منافعش باشد. بدون شك هیچ فردی مخالف توسعه نیست اما این توسعه باید از نوع پایدار باشد كه نیازمند مطالعه، برنامه ریزی و دقت بیشتری است. در توسعه پایدار شعارهای عوام فریبانه همچون ایجاد شغل یك ماهه برای مردم، جایی ندارد. چنین شعارهایی منجر به انجام پروژه در زمان كم و بدون بررسی مناسب می شود كه خود درنهایت می تواند سبب صدمه به شرایط محیطی شود.
*درباره تخریب ها در استان سمنان به نظر شما كدام هستند؟ یك مورد را نام ببرید.
معدن بوكسیت به نظر من یكی از این موارد است و این امر تا حدی جدی است كه باید بپرسیم این معدن تا چه اندازه برای استان سمنان و شهرستان شاهرود خطر بوجود می آورد. اساساً در اغلب نقاط كشور ما تنها منابع آب ساز، كوه های با ارتفاع بیشتر از سه متر هستند كه امكان ذخیره بارش ها رادارند. اگر دقت كنید اغلب شهرها و روستاهای ما در دامنه این كوه ها قرارگرفته و كمتر شهری را پیدا می كنید كه دقیقاً وسط بیابان و به دوراز كوهپایه ای باشد.
شاهرود هم از این قاعده مستثنا نیست و در دامنه شاهوار قرارگرفته است. شاهرگ های حیاتی شهرها همین كوه های بارش گیر هستند. شاهوار بعنوان بلندترین قله البرز شرقی، مهم ترین نقش زیست محیطی را برای شاهرود ایفا می كند. ما در شاهرود بیشترین مناطق حفاظت شده راداریم ولی باكمال تأسف شاهوار، منطقه حفاظت شده نیست.
*مسئولان چه كنند؟
این روزها مسئولان ما باید در تمامی شهرها آن دسته از كوه های حیات بخش و مهم را حفاظت شده اعلام نموده و از تخریب آنها پیشگیری كنند. اما در شاهرود چه اتفاقی افتاده؟ نه تنها منطقه شاهوار را حفاظت شده اعلام نكرده ایم، بلكه یك معدن بوكسیت در روستای تاش حدود هشت سال پیش شروع به كاركرد. ما در سال ۹۰ درباره خطرات آن اخطار دادیم، بااینكه نمی دانستیم گستردگی این معدن چقدر خواهد بود. این مورد دقیقاً مانند بازی كردن با شاهرگ شاهرود است.
*در نهایت چه خواهد شد؟
متأسفانه باوجود تلاش های فراوان، صحبت با مردم و طرح شكایت نامه، نتوانستیم تا كنون از این فاجعه جلوگیری نماییم. حتی معدن كاران ما را به تشویش اذهان عمومی متهم كردند. الان این معدن منجر به نابودی دو میلیون مترمربع از سطح شاهوار و تمام پوشش گیاهی آن منطقه، قطع شدن تعداد قابل توجهی درخت ممنوع القطع اورس و كنده شدن میلیون ها بوته شده است. ازاین رو اگر شاهوار كه كانون تأمین آب منطقه است با همین سرعت به تخریب شدن ادامه دهد، اساساً شاهرود و بسطام شرایط زندگی را از دست خواهند داد. صدها هزار نفر ساكنان این دو شهر در خلال یك یا چند دهه آینده مجبور به كوچ خواهند شد و برای این منطقه آب و هوایی، باقی نخواهد ماند.
این سطح از شاهوار در صورت زیرورو شدن، حجم زیادی از ریزگردها را به هوا وارد خواهد نمود. این حجم از ریزگردها آن قدر زیاد خواهد بود كه مقدار آن حتی از ریزگردهای جنوب غربی كشور بیشتر خواهد شد. تمامی این مناطق از بین رفته ذخیره گاه آب بودند و از بین رفتن این مناطق، آنها را به كانون های سیلاب تبدیل می كند. بنده به شما قول می دهم كه اگر یك بارش شدید زمستانی یا تابستانی داشته باشیم، نخستین قربانی آن روستای تاش خواهد بود و این روستا زیر گل ولای دفن خواهد شد. طبق آخرین آزمایش های انجام شده بر روی آب های زیردست این مناطق، آلودگی این آب ها به آلاینده های محیطی از قبیل آلومینیوم اثبات شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب