به گزارش لوازم حیوان خانگی سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست اظهار داشت: اعمال روش تكثیر در شرایط نیمه اسارت در مساحتی بالغ بر ۳۵ هزار هكتار واقع در یكی از زیستگاه های یوز استان یزد ضروری به نظر می رسد.
به گزارش لوازم حیوان خانگی به نقل از پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست (پام)، حمید ظهرابی سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در تشریح برنامه معاونت متبوع خود برای حفاظت یوزپلنگ آسیایی با یادآوری انقراض این گونه در تمامی كشورهای قاره آسیا، اظهار داشت: آخرین بازمانده های یوزپلنگ آسیایی با كمتر از ۵۰ فرد در بیابان های مركزی ایران زندگی می كنند و تنها ۲ درصد از گستره پراكندگی تاریخی این گونه در آسیا است.
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با ذكر نمونه استان یزد، اظهار نمود: زمانی در پاسگاه های محیط بانی استان یزد تابلویی از یوز وجود داشت كه در زیر آن نوشته بود "استان یزد نقطه امید آسیا برای نجات یوز آسیایی" زیرا مشاهده یوزهای ماده با سه تا چهار توله در مناطق مختلف اردكان و بافق سبب شده بود كه استان یزد امید نخست ایران و آسیا برای حفظ یوزپلنگ باشد اما امروزه و با بالا رفتن سن یوزهای نر موجود، خطر انقراض یوز در استان یزد بیش از هر زمانی احساس می گردد.
وی با تاكید بر اینكه كاهش تلاش های حفاظتی ناشی از ناامیدی به حفظ و احیاء یوز می تواند ضربه بزرگی بر پیكره نحیف حفاظت از طبیعت در ایران و استان یزد وارد كند، خاطرنشان كرد: آنچه امروز بسیار مهم است، حفظ امید و تلاش چندین برابر برای حفظ و احیاء یوز است زیرا همین امید سبب شده كه آخرین تیر تركش برای نجات یوز در استان یزد یعنی تولید یك ذخیره گاه بیابانی بزرگ و تحت كنترل برای یوز به مرحله اجرا بسیار نزدیك شود.
كمبود طعمه، تخریب زیستگاه و تصادفات جاده ای مهمترین تهدیدات یوز است
ظهرابی ضمن یادآوری این مورد كه كمبود طعمه، تخریب زیستگاه و تصادفات جاده ای از مهمترین تهدیدات یوز است، تصریح كرد: تولید مناطق حفاظت شده منجر به كاهش چشمگیر این تهدیدها داخل مناطق شد.
به گفته سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، آنچه منجر به صدمه نتایج حاصل از حفاظت در خارج مناطق شد، نحوه زندگی یوز، مهاجرت های مختلف و طولانی گونه و جابجایی های بسیار طولانی در بعضی از زیستگاه ها بود.
این مقام مسئول اضافه كرد: كیفیت مناسب حفاظت در بعضی مناطق هم منجر به افزایش جمعیت رقبای یوز همچون پلنگ شد و همین موضوع، عاملی برای خروج الزامی یوزها از مناطق شد.
سطح مراقبت از جمعیت یوز باید به حفاظت از تك تك افراد جمعیت معطوف شود
وی اضافه كرد: با عنایت به موارد ذكر شده می توان نتیجه گرفت كه حفاظت از زیستگاه ها برای نجات یوز در طبیعت باآنكه شرط لازم است اما كافی نیست و جمعیت یوز هم اكنون نیاز به مدیریت و كنترل بیشتر (مدیریت مداخله ای) دارد و حتی سطح مراقبت از جمعیت این گونه باید به حفاظت از تك تك افراد جمعیت معطوف شود.
ظهرابی در مورد سایر تمهیدات و برنامه های پیش بینی شده سازمان حفاظت محیط زیست حفاظت از یوز، اظهار داشت: به منظور حفظ و نجات این گونه ارزشمند، برنامه های مختلفی همچون حفاظت از گونه در زیستگاه، تولید ذخیره گاه طبیعی یوزپلنگ و روش تكثیر و پرورش در اسارت در دستور كار قرار دارد.
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینكه حفاظت از گونه یوز در زیستگاه های طبیعی همواره اولویت نخست اقدامات و برنامه های پیش بینی شده جهت حفظ و احیای این گونه است، اظهار نمود: موفقیت سایر برنامه های جانبی حفاظتی در گرو بهبود وضعیت حفاظت از گونه در زیستگاه، رفع تعارضات و عوامل تهدید و افزایش آگاهی عمومی و جوامع محلی و معطوف نمودن مردم به ارزش های زیستی قابل ملاحظه این گربه سان پرارزش بعنوان یك گونه پرچم است.
توسعه قرق های اختصاصی در حاشیه مناطق و زیستگاه های یوز در دستور كار
این مقام مسئول در توضیح جزئیات برنامه حفاظت از گونه در زیستگاه ها، اظهار داشت: ارتقای حفاظت و مدیریت مناطق زیستگاه یوز، تولید مناطق حفاظت شده جدید در مناطقی كه یوزها در مسیر مهاجرت از آن ها استفاده می نمایند، توسعه قرق های اختصاصی در حاشیه مناطق و زیستگاه های یوز، تقویت امكانات و تجهیزات محیط بانی، استفاده از تكنولوژی های نوین در حفاظت هوشمند از مناطق، مدیریت اثرات دام و سگ گله و خروج دام از مناطق حساس، ایمن سازی كریدورها و جاده ها و پایش مستمر جمعیت یوز از اهم اقدامات حفاظت از گونه در زیستگاه ها است.
لزوم بهره گیری از تكثیر یوز در شرایط نیمه اسارت در یزد
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاكید بر اینكه حفاظت از گونه در زیستگاه طبیعی اولین اولویت است، خاطرنشان كرد: شرایط كنونی و جمعیت یوز هم اكنون نیاز به مدیریت و كنترل بیشتر(مدیریت مداخله ای) دارد.
ظهرابی اضافه كرد: محصور نمودن یكی از زیستگاه های یوز و اعمال مدیریت و كنترل بیشتر بر جمعیت، بعنوان اولویت دوم باید در دستور كار قرار گیرد. در همین راستا نظر به اینكه وضعیت یوز در زیستگاه های استان یزد (علیرغم افزایش جمعیت طعمه طی دهه اخیر در استان) به علت عدم مشاهده یوز ماده طی چند سال اخیر و همینطور افزایش سن یوزهای نر باقیمانده در استان در شرایط مطلوبی نیست، اعمال روش تكثیر در شرایط نیمه اسارت در مساحتی بالغ بر ۳۵ هزار هكتار واقع در یكی از زیستگاه های یوز استان یزد ضروری به نظر می رسد.
وی تصریح كرد: این روش، یك روش پشتیبان است و به صورت موازی با برنامه های حفاظت از زیستگاه انجام می گردد و اجرای آن به منزله توقف برنامه های پیشین حفاظت نیست زیرا این روش بیشتر بر روی مدیریت جمعیت تمركز دارد تا در آینده پشتیبان جمعیت سایر مناطق باشد.
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی در استان یزد و متعاقبا در ایران را مهمترین هدف این برنامه دانست و اضافه كرد: در صورت موفقیت این طرح، یوزهای متولد شده در این منطقه به سایر مناطق حفاظت شده سازمان حفاظت محیط زیست و قرق های حیات وحش كه موفق به رفع عوامل تهدید كننده یوز شده باشند، منتقل می گردد.
این مقام مسئول اظهار نمود: با تغییر نگاه مدیریت محیط زیست در استان یزد شاهد مشاركت فعال جوامع محلی در امر حفاظت از طبیعت و حیات وحش هستیم كه منجر به رشد جمعیت علفخواران در زیستگاه های حفاظت شده و آزاد استان یزد شده است و در صورت موفقیت در اجرای این طرح، نگرانی كمتری نسبت به جمعیت طعمه یوز در مناطق استان یزد وجود دارد.
ظهرابی ادامه داد: بر مبنای برنامه ریزی های به عمل آمده مقرر شد نسبت به ایجاد محوطه ای محصور با وسعت تقریبی ۱۰ الی ۲۰ هكتار در داخل محدوده محصور اصلی ذخیره گاه طبیعی استان یزد به منظور انتقال توله یوزهای تكثیر شده در مركز پردیسان اقدام گردد.
وی با بیان اینكه این عملیات طی دو مرحله به انجام خواهد رسید، اظهار داشت: در اولین مرحله توله یوزهای تكثیر شده به محوطه محصور كوچكتر ۱۰ الی۲۰ هكتاری منتقل می شوند و بعد از سازگار شدن حیوان با محیط جدید، به تدریج با در اختیار گذاشتن طعمه های بزرگتر و چابك تر نسبت به آموزش شكار حیوان اقدام خواهد شد و در نهایت بعد از كسب اطمینان از وضعیت سلامت، حیوان به تدریج به محوطه بزرگتر یا همان مركز ذخیره گاه طبیعی با وسعت تقریبی ۳۵ هزار هكتار هدایت خواهد شد.
پیشنهاد احداث ذخیره گاه طبیعی یوز در پناهگاه حیات وحش دره انجیر
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست مرتبط با جانمایی محل احداث ذخیره گاه طبیعی یوز، اظهار داشت: هم اكنون بخشی از پناهگاه حیات وحش دره انجیر با وسعت تقریبی ۳۵ هزار هكتار مورد توافق اغلب كارشناسان قرار گرفته است.
این مقام مسئول تصریح كرد: ضروری می باشد نسبت به ایجاد یك مركز تكثیر و پرورش جبیر(بعنوان طعمه) با وسعت ۵ الی ۱۰ هكتار در كنار این محوطه اقدام گردد.
ظهرابی ضمن یادآوری این مورد كه مركز تكثیر و پرورش در اسارت یوز پارك طبیعت پردیسان در سال ۱۳۹۳ بعنوان مركزی برای نگهداری دو قلاده یوز در اسارت (كوشكی و دلبر)و نگهداری دیگر یوزهایی كه به هر علت امكان رهاسازی در زیستگاه طبیعی خویش را ندارند، راه اندازی گردید، تصریح كرد: بعدها علاوه بر اهداف تحقیقاتی این مركز، مبحث تكثیر و پرورش در اسارت یوزها هم در دستور كار قرار گرفت و با عنایت به اینكه طی سه سال قبل روش تكثیر طبیعی میسر نشد، هم اكنون مبحث تكثیر با روش لقاح مصنوعی در دستور كار قرار دارد.
وی با اشاره به حضور یك قلاده یوز ماده هشت ماهه كه اخیرا و بعد از كشف از قاچاقچیان حیات وحش به پردیسان منتقل شده است، اظهار داشت: به صورت كلی مركز پردیسان می تواند سه هدف مشخص را در دستور كار قرار دهد.
لزوم تهیه بانك ژن و اسپرم برای مطالعه تنوع ژنتیكی یوزهای ایران
این مقام مسئول بررسی و بكار گیری روش های مختلف و متنوع به منظور تكثیر در اسارت را یكی از اهداف مهم مركز تكثیر و پرورش در اسارت یوز پارك طبیعت پردیسان برشمرد و اضافه كرد: انجام مطالعات و فعالیت های تحقیقاتی كاربردی مشترك با مراكز دانشگاهی و تحقیقاتی و با همكاری دفاتر تخصصی ذیربط معاونت محیط طبیعی سازمان و استفاده از ظرفیت های طرفین در جهت تهیه بانك ژن و اسپرم به منظور جلوگیری از دست دادن ذخیره ژنتیكی جمعیت و مطالعه تنوع ژنتیكی یوزهای ایران و سایر موارد مورد نظر جهت همكاری های مشترك می تواند از دیگر اهداف این مركز باشد.
ظهرابی با ذكر این نكته كه مهمترین هدف این مركز امكان سنجی معرفی توله یوز های بدنیا آمده در اسارت به زیستگاه طبیعی است، اظهار نمود: البته انجام این روش بسیار مشكل است و تنها یك یا دو مورد موفقیت آمیز در دنیا وجود داشته كه در آن ها هم یوزها به زیستگاه های محصور معرفی شده اند.
وی تصریح كرد: در نظر است كه در صورت موفقیت آمیز بودن روش تكثیر در مركز نگهداری پارك پردیسان (به صورت طبیعی یا مصنوعی) بتوان از موالید حاصل به عنوان مولد در ذخیره گاه طبیعی محصور واقع در دره انجیر استان یزد استفاده گردد كه البته در اولین مرحله توله ها به مركز محصور كوچكتر در مجاورت مركز اصلی منتقل خواهند شد و بعد از آموزش شكار و دیگر قابلیت های لازم برای حیوان، بتدریج به مركز اصلی منتقل خواهند شد.
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح كرد: با عنایت به شرایط فعلی جمعیت های باقیمانده یوز در زیستگاه های طبیعی و ریسك بالای زنده گیری از طبیعت جهت انتقال به مركز محصور ذخیره گاه طبیعی، موفقیت آمیز بودن روش تكثیر در اسارت مركز پردیسان، انتقال به مركز اصلی محصور در استان یزد و نهایتا معرفی یوزهای در شرایط نیمه اسارت به زیستگاه های طبیعی طی سال های آینده بسیار مهم و حایز اهمیت است و در صورت عملیاتی شدن می تواند منجر به معرفی ایران بعنوان اولین كشور مجری این روش در جهان شود.
انقراض یوز، انقراض نماد طبیعت و حیات وحش ایران است
وی با اشاره به اینكه هم اكنون برای حفاظت از یوز در ایران در یك نقطه عطف هستیم، اظهار نمود: یك تصادف یا حمله دیگری از سگ های گله به راحتی انقراض نماد طبیعت و حیات وحش ایران را رقم می زند و حاصل میلیون ها سال تكامل را از بین می برد ازاین رو از دست دادن زمان حتی یك روز هم جایز نیست.
این مقام مسئول ادامه داد: در حالی كه نقش بستن یوز روی پیراهن تیم ملی و نصب مجسمه یوز در اردكان، بافق و طبس نشان از اهمیت این گونه برای مردم و مسئولان دارد، این وظیفه متخصصان است تا با تلاشی مضاعف و استفاده از علوم جدید، نگذارند از یوز در ایران فقط نقشی بر پیراهن و مجسمه ای در میدان باقی بماند.
ظهرابی اظهار داشت: طرح مذكور به همراه سایر برنامه های مد نظر این معاونت برای اجرا در سال ۹۷ تهیه و ارسال شده، لیكن تا كنون برای طرح حفاظت از یوز بودجه و اعتبارات ویژه و مشخصی تایید نشده است.