نقش عوامل غیراقلیمی در خشكسالی هیدرولوژیك
خشکسالی هیدرولوژیک را باید همراه با تاثیرات کاهش دوره بارش (شامل بارش برف) بررسی کرد. این کاهش بارش در میزان آب رودخانه ها، دریاچه ها، مخازن و سطح آب های زیرزمینی موثر است.
به گزارش لوازم حیوان خانگی به نقل از ایسنا، مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی گزارش داده است که تناوب و شدت خشکسالی هیدرولوژیک را باید در محدوده حوزه آبخیز بررسی کرد اما آب شناسان بیشتر توجه خودرا به نحوه به انتها رساندن این پدیده و این دوره در حوزه آبخیز و سیستم هیدرولوژیک معطوف می کنند.
خشکسالی های هیدرولوژیک معمولا همزمان با خشکسالی های اقلیمی و کشاورزی نیست و با تاخیری نسبت به آنها روی می دهد چونکه زمان طولانی تری مورد نیاز است تا اینکه این کاهش بارش بتواند خودرا در اجزای سیستم هیدرولوژیک از قبیل کاهش رطوبت خاک، جریان آب رودخانه ها و یا سطح آب دریاچه ها و مخازن نشان دهد.
از این رو نقش و تاثیر خشکسالی هیدرولوژیک در بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی کاملا متمایز از یکدیگر است. برای مثال کاهش بارندگی می تواند موجب نقصان و کاهش سریع رطوبت خاک شود که این امر در وهله اول توسط متخصصان و مسئولان کشاورزی قابل مشاهده می باشد و مسئولان نیروگاه های برقابی و یا محیط زیست با تاخیر چند ماهه ای ممکنست اثرات آنرا دریابند.
از سویی دیگر آب جاری و یا آب ذخیره شده در سیستم های هیدرولوژیک ازقبیل رودخانه ها و مخازن، بهره برداران مختلفی دارد و استفاده های چند منظوره ای از آنها مانند کنترل سیلاب، آبیاری، کشتیرانی، بهداشت و شرب، ماهیگیری و... می شود بدین سبب پیامدها و شدت اثرات خشکسالی هیدرولوژیک افزون تر و پیچیده تر است و هنگام وقوع خشکسالی رقابت بر سر استفاده از منابع آبی موجب بروز کشمکش هایی بین استفاده کنندگان از آب می شود.
هر چند عوامل اقلیمی بعنوان عامل اصلی و اولیه خشکسالی شناخته می شوند اما نمی توان از نقش سایر عوامل موثر و تشدید کننده پدیده خشکسالی همانند تغییرات وسیع در کاربری زمین مثل جنگل تراشی، تخریب خاک یا عملیات عمرانی مانند ساخت سدهای بزرگ که مشخصات هیدرولوژیک حوزه آبخیز را تحت تاثیر قرار می دهند، غافل شد.
بر اساس این گزارش سیستم های هیدرولوژیک حلقه اتصال مناطق مختلف به یکدیگر هستند و کمبود بارش در یک منطقه ممکنست مناطقی خارج از محدوده خودرا نیز تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال کمبود بارش درمناطق بالادستی حوزه آبخیز، تمام حوزه را با خطر خشکسالی مواجه می کند.
از دیگر عوامل موثر بر تشدید خشکسالی بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی است. تشدید استفاده از آب های زیرزمینی برای بالا بردن سطح زیر کشت فشار مضاعفی را بر منابع آب زیرزمینی وارد میکند و این فشار فزاینده موجب افت محسوس سفره های آب زیرزمینی می شود و در سالهای خشکسالی که استفاده از این منابع دوچندان می شود افت سطح سفره های آب زیرزمینی به حالت بحرانی می رسد.
تخریب اراضی ناشی از چرای مفرط و روش های نامناسب کشاورزی و آبیاری و به دنبال آنها فرسایش آبی و بادی اثرات خشکسالی را تشدید می کند.
از بین رفتن خاک سطحی سبب کاهش ظرفیت خاک برای جذب آب و عدم امکان تغذیه آب های زیر زمینی و در نهایت منجر به بروز سیلاب خواهد شد. در کشور ایران که سرزمین به نسبت خشکی است سیل و خشکسالی همزاد یکدیگرند. شرایط خشک فلات ایران و توزیع زمانی نامناسب بارش ها روی رودخانه های ایران که بیشتر فصلی هستند و میزان جریان در آنها وابسته به میزان بارندگی است، موثر است.
از این رو در مواقعی که بارندگی بیش از متوسط طولانی مدت باشد منطقه مواجه با سیل می شود و در سال هایی که بارندگی کمتر از متوسط باشد با پدیده خشکسالی مواجه خواهیم بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب