ضد آفتاب طبیعی کره زمین چیست و تخریب آن چه خطراتی درپی دارد؟
لایه ازن؛ لایه ای است که با جذب پرتو فرابنفش خورشید سبب ادامه زندگی روی کره زمین می شود و نابودی آن به منزله نابودی حیات تمام موجودات زمین است. بدین جهت سال ها است که مردم جهان کمابیش با این لایه محافظ - که بعنوان «ضد آفتاب طبیعی کرده زمین» نیز از آن یاد می شود- و اهمیت آن آشنایی پیدا کرده اند.
به گزارش لوازم حیوان خانگی به نقل از ایسنا، مولکول های ازن که خود تشکیل یافته از سه اتم اکسیژن و در ارتفاع ۱۸ تا ۵۰ کیلومتری از سطح زمین در لایه استراتوسفر پراکنده هستند می توانند اشعه فرابنفش خورشید را جذب کنند و مانع از رسیدن بیش از اندازه آن به سطح زمین، اقیانوس ها، جنگلها شوند.
پس از این که نقش مهم و حیاتی لایه ازن توسط دانشمندان مشخص و به همگان اعلام شد، انسان ها توانستند با بهره گیری از تصاویر ماهواره ای این لایه را مورد بررسی قرار دهند و متوجه کاهش ضخامت لایه ازن در لایه استراتوسفری (دومین لایه بزرگ اتمسفر) شدند. بعد از آن کشورهای توسعه یافته با تاکید بر ضرورت حفاظت از لایه ازن به سبب نقش حیاتی و مهم آن بر اکوسیستم های سیاره زمین، «پروتکل کنوانسیون وین برای محافظت از لایهٔ ازن» در سال ۱۹۸۵ میلادی و «پروتکل مونرآل» را در سال ۱۹۸۷ میلادی را بمنظور کاهش استفاده از گازهای مخرب لایه ازن تدوین کردند و به امضا رساندند و الان معاهده مونترآل در تمامی کشورهای روی کره زمین یعنی تمام ۱۹۷ کشور عضو سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است.
پرتوهای فرابنفش خورشید لطمه های جدی به بدن، پوست و حیات انسان می رساند بدین سبب اگر لایه ازن وجود نداشت، نظام حیات روی سیاره زمین نیز شکل نمی گرفت. با وجود این که لایه ازن از اهمیت بالایی برخوردارست انسان ها با تولیدات مواد مصنوعی در مکانیسم های طبیعی لایه های بالایی جو اختلالاتی به وجود آورده اند که منجربه اتخاذ تصمیم های جهانی و بین المللی برای حفاظت از لایه ازن شده است این در حالیست که برخی عوامل طبیعی مانند فعالیت آتشفشان ها نیز در تخریب و کاهش ضخامت لایه ازن نیز می توانند موثر باشند.
یکی از مهم ترین آثار مخرب تخریب و ایجاد حفره در لایه ازن، افزایش سرطان پوست در بین انسان ها است. در یک دوره ای تعداد مبتلایان به سرطان پوست خصوصاً در کشورهایی مانند استرالیا که در مجاورت حفره به وجود آمده در لایه ازن قرار داشتند به شدت افزایش پیدا کرد همین طور تخریب لایه ازن و تابش پرتو فرابنفش خورشید می تواند موجب مبتلاشدن به آب مروارید چشمی، سرکوب «دی ان ای» (DNA)، از میان رفتن مواد غذایی دریایی همچون «فیتوپلانکتون ها» و جنگلها و کاهش کیفیت محصولات تولیدی انسان ها شود.
روند کاهش استفاده از گازهای مخرب لایه ازن شامل گازهای «کلروفلوئوروکربن ها» (CFC)، «هالون ها»، «تترا کلورید کربن» و «متیل بروماید» در دنیا تا حدودی موفقیت آمیز بوده و حدودا قریب به اتفاق این گازهای مخرب لایه ازن در ۹۹ درصد کشورهای دنیا حذف گردیده است. سیاست گذاری های بین المللی در جهت حفاظت از لایه ازن، کشورها را به دو دسته درحال توسعه و توسعه یافته تقسیم کرده است و روند اقدامات کشورها بسته به این که در کدام یک از این طبقات قرار بگیرند، متفاوت می باشد.
ایران جزو کشورهای درحال توسعه است و موفق شده استفاده از برخی گازهای مخرب لایه ازن مانند «کلروفلوئوروکربن ها» (CFC) را تا اول ژانویه ۲۰۱۰ میلادی در کشور حذف کند. بعد از حذف استفاده از گازهای مخرب لایه ازن در ایران تعدادی از صنایع کشور به سراغ استفاده از گازهای جایگزینی رفتند که مخرب لایه ازن نباشد یا کمتر از گازهای پیشین مخرب لایه ازن باشد اما با مطرح شدن مساله گرمایش جهانی مشخص شده است که تعدادی از این گازهای جایگزین با وجود این که مخرب لایه ازن نیستند یا به میزان کمتری موجب تخریب آن می شوند اما دارای اثرات گلخانه ای شدیدی هستند که موجب گرم شدن سطح کره زمین می شوند.
دانشمندان دریافته اند که گرم شدن کره زمین موجب افزایش دما در لایه تروپوسفر(پایین ترین لایه اتمسفر زمین) یعنی لایه ای که انسان ها در آن زندگی می کنند، می شود اما موجب سرد شدن لایه استراتوسفر (در ارتفاع ۱۸ تا ۵۰ کیلومتری از سطح زمین) می شود و سرد شدن این لایه زمینه را برای شکل گیری ابرهای استراتوسفری قطبی و در نتیجه تخریب لایه ازن فراهم می آورد. در این شرایط کاهش کارهایی که منجر به انتشار گازهای گلخانه ای می شود و جایگزین کردن گازهای طبیعی در صنایع بجای استفاده از گازهایی که اثرات گلخانه ای شدیدی دارند می تواند علاوه بر کنترل اقلیم و کاهش روند گرم شدن سطح زمین بصورت غیر مستقیم به حفاظت از لایه ازن کمک نماید.
گازهای گلخانه ای به سبب عمر بالایی که در جو دارند، ممکنست دهه ها به پروسه تخریب لایه ازن ادامه دهند یعنی گازهایی که در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی انتشار یافته اند هنوز به فعالیت تخریب خود ادامه می دهند بدین سبب پیش بینی می شود درصورتی که انتشار گازهای گلخانه ای و مخرب لایه ازن متوقف و استفاده از این گازها در سطح کشورهای دنیا حذف شود احیانا تا سال ۲۰۶۰ میلادی ضخامت لایه ازن به اندازه ای برسد که در دهه ۱۹۸۰ میلادی بوده است.
کاهش عواملی که اثر مستقیمی بر تخریب لایه ازن دارند مانند کاهش میزان انتشار گازهای مخرب و گلخانه ای نمی تواند در کوتاه مدت موجب از میان رفتن لطمه وارد شده به لایه ازن شود چونکه این گازها طی دهه ها مصرف و انتشار یافته اند و هنوز در جو زمین به فعالیت خود ادامه می دهند.
اگر کاهش کارهای صنعتی و انتشار گازهای مخرب و گلخانه ای برای مدت طولانی تری تداوم پیدا کند ممکنست اثرات مثبتی مانند کاهش صدمات وارد شده بر لایه ازن را به همراه داشته باشد اما در کوتاه نمی تواند تاثیر چندانی بر بهبود وضعیت لایه ازن بگذارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب