زاگرس در ناپایداری اقلیم و راهبردهای استانی!
به گزارش لوازم حیوان خانگی لرستان یک اقلیم شناس اظهار داشت: افزایش دما و درجه حرارت در زاگرس و استانهای لرستان، کرمانشاه و بخصوص ایلام بسیار نگران کننده است و این مهم در تشدید ناهنجاری های اقلیمی بسیار سهیم بوده است.
دکتر محسن ارسلانی در گفت وگوی اختصاصی با ایسنا اظهار نمود: هنگامی که در مورد خشکسالی به صورت عموم صحبت می شود منظور خشکسالی هواشناسی است یعنی میزان بارش سالانه و سال آبی نسبت به بلندمدت و میانگین بلندمدت کاسته می شود.
وی با اشاره به اینکه هنگامی که این میزان بارش کاسته می شود برپایه آن، بارش درجه بندی می شود و شدت ترسالی و خشکسالی مشخص می شود، افزود: درصورتیکه مقادیر بارش سالانه بالا و پایین میانگین باشند تحت عنوان خشکسالی هواشناسی و ترسالی هواشناسی از این مقیاس برای تعیین آن استفاده می شود.
شدت خشکسالی و ترسالی در لرستان که حالت حدی به خود گرفتند مولفه بارز تغییر اقلیم است
این پژوهشگر لرستانی افزود: در زاگرس و به صورت ویژه در لرستان علاوه بر خشکسالی های انباشته شده هستیم شاهد بهم خوردن نظم وضعیت اقلیمی آن هم هستیم یعنی علاوه بر خشکسالی سیل های خیلی شدید را در فاصله زمانی خیلی کوتاه تجربه کردیم و فراوانی و شدت این رخدادها(خشکسالی و ترسالی) که حالت حدی به خود گرفتند مولفه بارز تغییر اقلیم بوده که درحال رخ دادن است؛ بعنوان مثال در بازه زمانی بهمن ۹۷ تا فرودین ۹۸ در یک بازه کمتر از سه ماه، سه رخداد شدید سیل در لرستان شاهد بودیم.
ارسلانی با یادآوری این که در سیل بهمن سال ۹۷، در ایستگاه خرم آباد نزدیک به ۵۲ میلی متر بارش ثبت شده و کمتر از دوماه بعد از آن در پنجم فرودین ۹۸ حدود ۷۸ میلی متر بارندگی ثبت شده و در دوازدهم فروردین یعنی هفت بعد، این میزان بارندگی در ایستگاه هواشناسی خرم آباد ۱۰۷ میلی متر بارندگی ثبت شده است، اظهار داشت: با این اوصاف شاهد سیل وحشتناک و مهیب ۹۸ در حوضه کرخه در لرستان بودیم.
وی بیان نمود: در یک بازه سه ماهه سه تا سیل در این حوضه رخ داده است که در اقلیم شناسی بارش های بالای ۳۰ میلی متر را بارش سنگین تلقی می شود یعنی بارشی که حوضه آبخیز به سختی می تواند آنرا تحمل کند و به ناچار از حوضه خارج می شود، حال آنکه تصور کنید اینها دو برابر و سه برابر مقدار بارش سنگین در این حوضه رخ داده و سبب تخریب هایی شده که به مراتب از یک خشکسالی شدید هم آثارش بیشتر بوده است.
این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورمبرگ آلمان بیان نمود: در سیل فروردین ۹۸، به واسطه بارش در آن بازه زمانی کوتاه، لرستان بعنوان پربارش ترین استان کشور مطرح گردیده است یعنی در سال آبی ۹۷-۹۸ حدود ۱۱۵۷ میلی متر بارندگی بوده اما حاصل آن بارش های سنگینی که اتفاق افتاده عملا برای حوضه آبخیز در لرستان ناچیز بوده است چون در آنی از زمان اتفاق و از حوضه خارج شده و هنوز که هنوز است به آثار سیل نگاه شود شاهدیم که تخریب ها(عرصه های طبیعی و اجتماعی) کماکان برجاست که خسارتی که به منطقه وارد شده کمتر از خشکسالی شدید۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با آن مواجه هستیم و ادامه آنرا هم در سال آبی ۱۴۰۰ شاهد می باشیم اثرات منفی سیل مذکور کمتر نبوده است.
ارسلانی افزود: این رخدادها که قرار بوده در یک دوره بازگشت صدساله، ۱۵۰ ساله و ۲۰۰ ساله اتفاق بیفتد سه تا از آنها در بازه زمانی سه ماهه در لرستان رخ داد ه است.
در سال آبی ۱۳۹۹ -۱۴۰۰ با یک خشکسالی بسیار شدید در لرستان مواجه هستیم
وی اظهار داشت: این خشکسالی بسیار شدید بلافاصله بعد از آن سیل در این منطقه را شاهدیم و این درحالیست که در سال ۹۸ پرباران ترین استان کشور بودیم و در سال آبی ۱۳۹۹ -۱۴۰۰ با یک خشکسالی بسیار شدید مواجه هستیم و انگار چنین بارشی در سال قبل وجود نداشته است.
این اقلیم شناس خاطرنشان کرد: این دو رخداد سیل و خشکسالی دو روی سکه تغییر اقلیم محسوب می شوند که در کشور درحال رخ دادن است و بسیاری از مناطق وسیعی از خاورمیانه، ترکیه، عراق، سوریه، افغانستان و کشورهای مجاور ایران با این خشکسالی دست و پنجه نرم می کنند و با درجه های مختلف با نتایج آن مواجهند.
ارسلانی افزود: وقتی این خشکسالی و ترسالی ها و رخدادهای حدی اقلیمی به واسطه تغییر اقلیم شکل می گیرند یعنی ناهنجاری ها تشدید و شدید شده و از حالت نرمال خارج می شود که مدیریت آنها خیلی سخت خواهد شد.
این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورمبرگ آلمان اضافه کرد: در حوضه لرستان که بعد از ترسالی شدید بلافاصله خشکسالی شدید رخ داده است صدمه های بسیار جبران ناپذیری در تمام بخش های کشاورزی، اکوسیستم، اقتصاد و اجتماعی وارد می شود و مدیریت آنها بسیار پیچیده میشود.
وی افزود: وضعیتی که در این بازه کوتاه رخ داده را در یک دوره ۵۰۰ ساله، وضعیت اقلیمی زاگرس و رخدادهای خشکسالی و ترسالی شدید را با استفاده از حلقه های درختی و نمونه برداری در زاگرس جنوبی یعنی کهکیلوییه و بویراحمد و فارس بازسازی کردیم که این روندها در قرن بیستم به شدت تشدید شده یعنی فراوانی خشکسالی ها خیلی زیاد شده است.
این پژوهشگر لرستانی افزود: متاسفانه رخدادهای ترسالی و خشکسالی دوساله شدت بسیاری داشتند یعنی اگر یک سال خشکسالی اتفاق افتاده باشد برای سال بعد آن باید هم منتظر خشکسالی و هم ترسالی باشیم.
ارسلانی با اشاره به اینکه برای مدیریت این دو مبحث باید برنامه ریزی صورت گیرد، تصریح کرد: همزمان آماده شدن برای یک ترسالی و خشکسالی مدیریت منابع آب و سرزمین را بسیار پیچیده می کند و باید برای این دو حالت باید آمادگی لازم وجود داشته باشد و این اقتضاعات اقلیمی ایران است که طی دهه های اخیر شده پیدا کرده و وضعیت ناهنجاری های اقلیمی را شاهدیم و علاوه بر ترسالی و خشکسالی های شدید در زاگرس شاهد افزایش بی رویه دما و درجه حرارت هستیم.
افزایش دما و درجه حرارت در زاگرس و استانهای لرستان، کرمانشاه و بخصوص ایلام بسیار نگران کننده است
این اقلیم شناس اظهار داشت: افزایش دما و درجه حرارت در زاگرس و استانهای لرستان، کرمانشاه و بخصوص ایلام بسیار نگران کننده است و در تشدید این ناهنجاری های اقلیمی بسیار سهیم بوده است.
این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورمبرگ آلمان اضافه کرد: به واسطه این افزایش دما بعنوان پیامد تغییر اقلیم، نوع بارش ها فرق کرده بگونه ای که در سال آبی ۱۴۰۰، علاوه بر این که با یک خشکسالی دنباله دار مواجه ایم و با وجود سپری شدن دو ماه از سال آبی، نخستین بارش منجر به سیل در مهاباد و تخریب قسمت هایی از زاگرس شده است.
ارسلانی اظهار داشت: این ناهنجاری ها نتایج تغییر اقلیم هستند و همزمان با این رخداد و تشدید نرمال های تغییر اقلیم درصورتیکه برنامه ای برای آن وجود نداشته باشد منجر به صدمه پذیری بیشتر در تمام بخش های اجتماعی، اقتصادی و اکوسیستم خواهد شد.
خشکیدگی بخشی از رودخانه کشکان و تیره به خاطر مدیریت بد سرزمین بوده است
وی با تاکید براینکه لازم است استراتژی های پایدار مدیریت منابع آب بخصوص در حوضه زاگرس صورت گیرد، خاطرنشان کرد: در لرستان بخش عمده ای از حوضه آبریز کرخه و دز قرار دارد و با وجود چندین رودخانه دائمی بزرگ، طی سال قبل و سال جاری شاهد خشکیدگی بخشی از این رودخانه ها نظیر کشکان و تیره بودیم که بخشی از این مسائل تلفیقی از نحوه مدیریت و آن هم مدیریت بد سرزمین بوده است.
این اقلیم شناس با اشاره به اینکه همزمانی که با افزایش دما در زاگرس مواجه هستیم و نوع بارش ها از برف به بارش های رگباری تغییر پیدا کرده که بلافاصله از حوضه خارج می شوند، همزمان پیاده کردن برنامه های هیدرولوژیکی در عرصه زاگرس منجربه تشدید این خسارات شده است، خاطرنشان کرد: بعنوان مثال در حوضه کرخه و بخصوص در بالادست رودخانه کشکان به رغم کاهش بارش برف در سال آبی، سد ایوشان ساخته شده و آب را در جایی دپو می نماییم بدون این که آب آن درست مصرف شود و این سد منجر به خشکیدگی پایین دست شده است.
این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورمبرگ آلمان تصریح کرد: در رودخانه تیره که یکی از سرشاخه های مهم حوضه دز است در شازند اراک سدی بر سر این رودخانه زده می شود که منجر به خشکیدگی پایین دست می شود بگونه ای که رودخانه تیره و کشکان خشک می شوند برای مدت طولانی؛ هنگامیکه یک رودخانه دائمی دهه و صده ها آب در آن جریان داشته و یک اکوسیستم رودخانه ای متناسب با دبی رودخانه شکل گرفته وقتی خشک می شود تمام اکوسیستم از بین می رود.
ارسلانی بیان نمود: شدت ها و نوساناتی که به سرزمین تحمیل می شود چه در بعد تغییرات اقلیمی و در چارچوب خشکسالی و ترسالی های خیلی شدید و چه در همزمانی آن با برنامه های اجرایی ناپایداری که در سرزمین انجام می شود سبب به تشدید خسارات ناشی از تغییر اقلیم می شوند.
همزمان با رخداد تغییر اقلیم شاهد اجرای برنامه های مدیریتی مخرب در زاگرس هستیم
این پژوهشگر لرستانی اظهار داشت: بخش عمده ای از این خسارت هایی که درحال تحمیل به سرزمین است بخاطر برنامه هایی همچون سدسازی، انتقال بین حوضه ای آب، است، بعنوان مثال در این لرستانی که خیلی آنرا استانی مرطوب می شناسند و یا در چهارمحال بختیاری و کردستان، متاسفانه بحث انتقال بین حوضه ای آب مطرح است و مناطقی که در حاشیه کویر قرار دارند و به هر علتی صنایع آب بری در آنجا مستقر شده و نیاز آبی افزوده شده و بناست نیاز آبی این مناطق از زاگرسی تامین گردد که خود از خشکسالی های طولانی مدت و انباشته ای رنج می برد و حتی از تأمین آب اکوسیستم مناطق خودش برنمی آید تا این که آب به صورت بین حوضه ای به مناطق دیگر انتقال پیدا کند که متاسفانه همزمان با این رخداد تغییر اقلیم و شدت افزایش این ناهنجاری های اقلیمی برنامه های مدیریتی بسیار مخربی را درحال اجرایی در عرصه زاگرس داریم که به تشدید شدن این رخدادها دامن زده است.
وی با اشاره به اینکه خشکسالی های در زاگرس در حال افزایش می باشد، اظهار داشت: نوع بارش از برف به باران و باران های رگباری تغییر کرده و ماندگاری آن در حوضه بسیار پایین است و در خشکسالی از کمبود آب و در ترسالی از سیل در امان نیستیم و در هر دو حالت شاهد خسارت بالای آن هستیم و علاوه بر آن متاسفانه شاهد اجرای برنامه های بسیار ناسازگار با سرزمین و اقتضاعات اقلیمی و پتانسیل های موجود هستیم و این عوامل منجر به تشدید بیشتر ناپایداری سرزمین می شود و آنرا برای هر رخدادی صدمه پذیر تر می کند.
وقتی که سرزمین صدمه می بیند فرسایش خاک و نابودی بیشتر سرزمین را شاهدیم
این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورمبرگ آلمان خاطرنشان کرد: وقتی که سرزمین صدمه می بیند و پوشش گیاهی و جنگلی از بین می رود و نوع بارش تغییر می کند چیزی جز فرسایش خاک و نابودی بیشتر سرزمین را به همراه نخواهد داشت.
ارسلانی اضافه کرد: در سیل سال ۹۸، خانه هایی که درحاشیه رودخانه کشکان قرار داشتند بیشتر از دو تا سه متر پر شده بودند از رسوباتی که از کوه ها و دامنه های زاگرس کنده شده بودند و در آن مناطق رسوب شدند.
وی اظهار داشت: زمانیکه خاک از بین می رود فقر کامل بر منطقه حاکم و پس از آن فقر پوشش گیاهی را به دنبال خواهد داشت و در نهایت فقر اقتصادی را پی خواهد شد کماینکه شاهدیم در این مناطق و در عرصه های از زاگرس که این شدت ناپایداری وجود دارد روز به روز بر تعمیق فقر افزوده می شود.
منبع: لوازم حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب