در گفت وگو با لوازم حیوان خانگی مطرح شد
کاهش مساحت ۴ دریاچه و افزایش شدت ریزگردها
نتایج مطالعات پژوهشگران سازمان نقشه برداری کشور بر روی چهار دریاچه کشور نشان میدهد مناطق با کاهش مساحت دریاچه ها، با افزایش شدت ریزگردها مواجهند و الان این پژوهشگران در تلاش هستند تا مدل بومی را برای پیش بینی طوفان ریزگرد در کشور عرضه کنند.
مهرنوش امتی از محققان نقشه برداری و ژئوماتیک سازمان نقشه برداری کشور در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اینکه هم اکنون پدیده ریزگرد در کشور تبدیل به چالش محیط زیستی شده است، اظهار داشت: خیلی از شهرهای کشور در رویارویی با این پدیده هستند، ضمن آنکه در بعضی از شهرها پدیده ریزگرد تشدید شده است.
وی با اشاره به اینکه این پدیده دارای دو منشا داخلی و خارجی است، اظهار نمود: کانون های خارجی ریزگرد شامل بیابان های عربستان سعودی، مناطق بیابانی کشورهای عراق، اردن و سوریه می شود، ولی در سالهای اخیر کشور ترکیه برای اجرای سیاست های آبخیزداری خود پروژه سدسازی را اجرایی کرده است و بر این اساس بر روی رودهایی چون دجله و فرات سدهایی راه اندازی شد و این امر سبب کاهش این دو رود و عدم آب رسانی به اراضی کشاورزی پیرامون آنها شده است.
امتی، تصریح کرد: خشک شدن اراضی، باعث تشکیل شدن کانون های ریزگرد در کشورهای عراق و سوریه شده است.
این محقق ضمن اشاره به بروز طوفان های ریزگرد در ایام ۱۶ تا ۱۹ فروردین ماه جاری در کشور، تصریح کرد: منشا این پدیده از کشورهای سوریه و عراق بود که مبادرت به تهیه نقشه های این پدیده کردیم.
به نقل از ایشان، بیشتر ریزگردها از سمت جنوب و جنوب غربی وارد کشور و از شرق کشور خارج می شود.
مطالعات ریزگردها با منشا داخلی
امتی ضمن اشاره به منشا داخلی ریزگردها، اظهار داشت: در کشور هم تالاب ها و دریاچه ها درحال خشک شدن هستند، ضمن آنکه آب های زیر زمینی هم به صورت بی رویه برداشت می شود و از طرفی پوشش های گیاهی هم درحال نابودی است و اینها در حالی است که مهم ترین عامل بروز ریزگردها در کشور، خشکسالی و روند رو افزایش آن و همینطور تخریب پوشش گیاهی است.
وی افزود: در خردادماه سال قبل آئین نامه ای تحت عنوان "هماهنگی پیشگیری و مدیریت پدیده گرد و غبار" توسط هیات وزیران به تصویب رسید و بر مبنای آن بعضی از سازمان ها و وزارت خانه ها درگیر با این طرح شدند و یکی از این سازمان های درگیر، سازمان برنامه و بودجه است.
امتی سازمان نقشه برداری را یکی از زیر مجموعه های سازمان برنامه و بودجه دانست و افزود: در این آئین نامه بر اتخاذ تکنیک های نوین برای پیشگیری، مدیریت و مقابله با پدیده ریزگرد تاکید شده بود؛ ازاین رو ما با استفاده از نقشه ها و اطلاعات مکانی، بعنوان بازوی مدیریت اجرایی در پیش، حین و بعد از وقوع پدیده ریزگرد می توانیم ایفای نقش نماییم، ازاین رو بررسی این پدیده در دستور کار سازمان نقشه برداری قرار دارد.
این محقق تصریح کرد: در این خصوص ما با پردازش تصاویر ماهواره ای (تکنیک سنجش از دور) سامانه اتوماتیک تحت وبی را راه اندازی کردیم و متعاقب آن مأموریت هایی چون تهیه نقشه توزیع ریزگرد در سطح کشور و به تفکیک استانی در بازه های زمانی، تهیه گزارش های آماری از پدیده ریزگرد و تهیه نقشه های تکرار وقوع ریزگرد را تعریف کردیم.
وی بررسی کانون های ریزگرد داخلی و خارجی را از دیگر اقدامات سازمان نقشه برداری کشور در زمینه ریزگردها عنوان نمود و اضافه کرد: ما در این طرح علاوه بر تهیه نقشه کانون ریزگردهای خارجی، مبادرت به بررسی و تهیه نقشه های خشکی دریاچه ها و خشکسالی های کشور کردیم.
امتی افزود: در سال ۱۳۹۹ در جازموریان در جنوب استان کرمان طوفان شنی رخ داد که خیلی از مناطق کشاورزی صدمه دیدند و از بین رفتند؛ ازاین رو درصدد برآمدیم تا خدماتی هم در زمینه تهیه نقشه ها در پس از وقوع طوفان ریزگرد عرضه دهیم. این نقشه ها در زمینه برآورد میزان خسارت کاربرد دارد.
این محقق سازمان نقشه برداری با تکیه بر این که این نقشه ها بر مبنای تصاویر ماهواره ای تهیه شد، خاطرنشان کرد: همه این طرح ها تابحال اجرایی شده و با زیرساخت هایی که به وجود آمد، قادریم در هر تطوفان ریزگردی که وارد کشور می شود، نقشه های آنرا تهیه نماییم.
امتی ضمن اشاره به بروز طوفان ریزگرد در تهران و تعطیلی مدارس و ادارات، با تکیه بر این که نقشه این پدیده در سطح استان ها و کشور تهیه شد، تصریح کرد: علاوه بر آن درصدد هستیم که وقوع پدیده ریزگرد را در کشور پیشبینی کنیم؛ به این صورت که یکی دو روز پیش از ورود به کشور، بتوانیم آنرا پیشبینی نماییم تا به مسؤولان اطلاع رسانی نماییم.
شهرهای با بیشترین درگیری
وی با تکیه بر این که حدودا کلیه شهرهای کشور در سالهای اخیر درگیر پدیده ریزگرد شده اند، اظهار داشت: بر اساس برآوردهای انجام شده در یک بازه زمانی در سال ۱۴۰۰ استان هایی چون قم به علت وضعیت خشکسالی دریاچه قم، سمنان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، اصفهان، خوزستان، هرمزگان، فارس، کرمان و بوشهر بیشترین درگیری را دارند.
امتی افزود: بر این اساس ما طرح پیشبینی ریزگردها را در دستور کار قرار دادیم و مدلی که برای آن در نظر گرفته شده، بر مبنای مدل دانشگاه آتن است و این مدل می تواند بر مبنای تصاویر ماهواره ای یک تا دو روز پیش از وقوع طوفان های ریزگرد را اعلام می کند.
این محقق تصریح کرد: ما برای پیشبینی ریزگردها از تصاویر ماهواره "مودیس" (MODIS) استفاده می نماییم. این طرح هم اکنون در فاز مطالعاتی است تا بتوانیم در کشور پیاده سازی نماییم. تابحال در کشور در زمینه پیشبینی ریزگرد کاری انجام نشده است.
وی با تکیه بر این که امکان پیشبینی ریزگردها وجود دارد، اظهار داشت: ما در تلاش هستیم در این پروژه متناسب با شرایط کشور مدل پیشبینی را پیاده سازی نماییم.
کانون داخلی ریزگرد
امتی، خشکی دریاچه ها و تخریب پوشش گیاهی را همچون عوامل ایجاد کانون های ریزگرد در کشور نام برد و اضافه کرد: ما برای این منظور دو عامل ایجاد کانون های ریزگرد را بررسی کردیم که یکی از آنها خشک شدن دریاچه ها بوده است.
وی افزود: بررسی ما نشان می داد که استان فارس و استانهای آذربایجان شرقی و غربی همچون استانهای درگیر کشور با پدیده ریزگرد بودند و مشاهده کردیم در مناطقی که دارای دریاچه هستند و روند خشکی را طی می کنند، با پدیده ریزگرد مواجهند. نمونه آن دریاچه ارومیه است که از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۰ بررسی کردیم و نتایج نشان داد که در این بازه زمانی، از مساحت این دریاچه کاسته شده است.
امتی افزود: با کاسته شدن مساحت آن، بر شدت پدیده ریزگردها در این منطقه افزایش پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه این مطالعات علاوه بر دریاچه "ارومیه"، در دریاچه های "مهارلو"، "بختگان" که حالا به صورت کلی خشک شده است و همینطور دریاچه "طشک" مورد بررسی قرار گرفت، اضافه کرد: این ۴ دریاچه را مورد بررسی قرار دادیم و نتایج نشان داد که مساحت این دریاچه ها درحال کاسته شدن است.
به قول این محقق، دریاچه نمک قم مورد بررسی سازمان نقشه برداری قرار نگرفته است؛ ولی افزایش ریزگرد در این استان، می تواند نشان دهنده خشک شدن این دریاچه باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب