در گفت وگو با لوازم حیوان خانگی مطرح شد؛
3میلیون هکتار از اراضی اصفهان مستعد غبارخیزی است
به گزارش لوازم حیوان خانگی، معاون اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان اظهار داشت: ۳ میلیون هکتار از اراضی استان اصفهان مستعد غبارخیزی است که یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار آنرا کانون های بحرانی گردوغبار تشکیل می دهد.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها- ندا سپاهی: نتیجه مطالعات مشترک میان سازمان هواشناسی، زمین شناسی و سازمان منابع طبیعی نشان داد که ۲۳ استان کشور دارای کانون گرد و غبار هستند و وسعت عرصه های مستعد غبارخیزی به ۵۶.۷ میلیون هکتار می رسد.
برپایه این مطالعات سطح کانون های گرد و غبار ۲۳ استان غبارخیز، ۳۴.۶ میلیون هکتار و متوسط مقدار غبارخیزی آنها ۴.۲۴ میلیون تُن در سال است و متوسط مقدار غبارخیزی کشور ۱۲۲ کیلوگرم بر هکتار در سال است.
استان اصفهان یکی از ۲۳ استان غبارخیز است. بخشی از ۳۴.۶ میلیون هکتار کانون های بحرانی گردوغبار کشور در دشت سجزی در شرق کلانشهر اصفهان بوده و طبق این مطالعات در تابستان سال قبل ۲۵ درصد میزان آلودگی هوای شهر اصفهان بدلیل افزایش گردوغبار و ذرات معلق ( pm) شدت گرفت.
همچنین طی ۲۰ سال گذشته، سالانه حدود ۴۵ هزار هکتار به مساحت کانون های بحران فرسایش بادی اصفهان افزوده شده که کارشناسان می گویند این شیب تند بیابان زایی در استان ناشی از تغییر اقلیم و کاهش بارندگی است.
طبق مطالعاتی که سازمان منابع طبیعی کشور انجام داده سال ۱۳۸۱ وسعت کانون های بحران فرسایش بادی استان اصفهان ۷۳۶ هزار هکتار بوده اما حالا به بیشتر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار رسیده است و مناطق تحت تاثیر این کانون های بحرانی گردوغبار هم ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار مساحت دارد.
استان اصفهان با اقلیمی گرم و خشک در قلب فلات مرکزی بدلیل همجواری با استانهای کویری در احاطه کانون های گردوغبار داخل استان و کشور است و از طرفی طی سالهای اخیر خیزش ریزگردهای کشورهای همسایه چون عراق و عربستان و سوریه به سمت مرکز کشور، گاهی نفس اصفهان را به شماره انداخته است.
تاکنون ۱۶ کانون بحرانی گردوغبار در استان اصفهان شناسایی شده و این در شرایطی است که بدلیل خشکیدگی تالاب بین المللی گاوخونی و رودخانه زاینده رود پارسال حتی شاهد شکل گیری کانون های نقطه ای خیزش گردوخاک از بستر رودخانه در شهر اصفهان بودیم. در همین ارتباط گفت و گویی داشتیم با حسین اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان که در ادامه می خوانید؛
در حال حاضر چه مساحتی از استان اصفهان درگیر کانون های فرسایش بادی است و در کدام مناطق گسترش یافته اند؟
استان اصفهان با بیشتر از ۱۰۷ هزار کیلومتر مربع وسعت (۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار) یک منطقه خاص و وسیعی در فلات مرکزی است که از نظر گردوغبار حائز اهمیت می باشد و بیشتر از ۳ میلیون هکتار عرصه های مستعد خیزش گردوغبار با اقلیم گرم و خشک بیابانی در این استان وجود دارد.
این عرصه ها به لحاظ طبیعی با محدودیت هایی همچون رطوبت کم و پوشش گیاهی ضعیف رو به رو است. در چنین مناطقی عوامل انسانی می تواند این شرایط تشدید و ایجاد چالش کند.
از این ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار عرصه بیابانی، حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار کانون های بحرانی گردوغبار است که معمولا در شمال، شرق و مرکز استان گسترش یافته و باآنکه قبلاً گفته می شد این کانون ها ۶ شهرستان را دربر می گیرد ولی اکنون با عنایت به تفکیک شهرستان ها در شرق استان، حدود ۱۱ شهرستان درگیر کانون های بحرانی گردوغبار هستند همچون نائین، اردستان، اصفهان، آران و بیدگل، برخوار، خور و بیابانک، نطنز، ورزنه، جرقویه و هرند که این ها در فصولی از سال با شدت و حدت متفاوت درگیر اند.
این مناطق استان به لحاظ طبیعی کاملا مستعد غبارخیزی هستند و خشکسالی های بسیار شدید در ۱۰- ۱۵ سال گذشته سبب فقر پوشش گیاهی این نقاط شده و طبیعتاً سبب شده ما با وزش باد شاهد خیزش گردوغبار باشیم.
کدام عوامل سبب تشدید شرایط غبارخیزی اراضی استان اصفهان است؟
عوامل انسانی گردوغبار را تشدید می کند. این عوامل شامل فعالیتهای مختلفی است همچون معادن و توسعه معادن و راه های دسترسی به آنها که غالباً جاده های خاکی بوده و همچنین پروژه های عمرانی که ساخت آنها مستلزم تغییراتی در بستر خاکی است و یا کارخانه ها و کارگاه های کانی های غیر فلزی مثل معادن و فرآوری گچ و سنگ شکن ها و برخی صنایعی که فعالیت آنها اصولی نباشد مانند صنایع کاشی و سیمان که معمولا یکی از خروجی های این صنایع ذرات معلق است.
یک مشکل بزرگی که در استان اصفهان وجود دارد و می تواند مستقیم و غیر مستقیم پدیده گردوغبار را تشدید کند خشک شدن تالاب بین المللی گاوخونی است
ضمن این که چرای بیشتر از ظرفیت دام و افت پوشش گیاهی و در نتیجه تشدید پدیده غبارخیزی، توسعه جاده ها و عبور خطوط لوله اینها می تواند بر گسترش کانون های گردوغبار تاثیر داشته باشد. فعالیتهای کشاورزی مانند شخم زدن عرصه ها و به حال خود رها کردن آنها و بعضاً آتش زدن پسماندهای کشاورزی.
یک مشکل بزرگی که در استان اصفهان وجود دارد و می تواند مستقیم و غیر مستقیم پدیده گردوغبار را تشدید کند خشک شدن تالاب بین المللی گاوخونی است که به دلیل تأمین نشدن حقابه های محیط زیستی و پایداری جریان زاینده رود در سالهای گذشته در اکثر طول سال خشک بوده و خود بستر و دهانه تالاب مستعد خیزش گردوغبار و ورود گردوغبار حتی به شهر اصفهان شده است.
باید توجه داشت که تالاب گاوخونی یک پهنه ۴۷ هزار هکتاری است که بدلیل رسوبات ریزدانه و آغشته به فلزات سنگین بسیار مستعد خیزش گردوغبار است. از طرفی خشک ماندن این دو پهنه آبی سبب تشدید پدیده بیابان زایی و تشدید پدیده گردوغبار می شود. پیرامون کلانشهر اصفهان همچون در شرق و شمال آن در سجزی و برخوار معادن گچ و کارخانه ها و کارگاه های گچ و آجر وجود دارد ه عامل مهمی در غبارخیزی این خطه است.
یکی از کانون های بالقوه خطرناک ریزگرد در اصفهان تالاب گاوخونی است که کارشناسان بارها نسبت به عواقب فعال شدن آن اخطار دادند، در مواردی حتی گفته شد که کانون ریزگرد تالاب فعال شده اما مجدد تکذیب شد. درحالی که وقتی از شهر اصفهان به سمت شرق استان حرکت می نماییم بخصوص از سمت سجزی به سمت زیار و اژیه و روستاهای شرق هوا بشدت غبار آلود است!؟
نه این ریزگردها از تالاب نیست! اما آن چه که محرز است عدم استمرار آب در بستر رودخانه زاینده رود در شرق و خشکی تالا گاوخونی، هم به صورت مستقیم باعث خیزش گردوغبار می شود و هم به صورت غیر مستقیم چونکه با خشکی این پهنه آبی پوشش گیاهی و آبخوان تضعیف شده و با افزایش پدیده بیابان زایی در نتیجه تشدید پدیده گردوغبار روبه رو خواهیم بود.
باید توجه داشت که علاوه بر عوامل طبیعی و انسانی داخل اصفهان، این استان به علت قرار گرفتن در مرکز کشور متأثر از ریزگردهای فرا منطقه ای از غرب و به شرق کشور هم هست و هوا که متلاطم می شود ودر روزهایی که هوا ناپایدار است و جریان باد داریم در شرق اصفهان و بخصوص سجزی که منطقه ای حساس به لحاظ وسعت و وجود خیلی از معادن گچ و آجر است با کمترین وزش باد خیزش گردوغبار را شاهد می باشیم. دشت سجزی از مناطق اولویت دار برای اجرای پروژه های مقابله با گردوغبار است.
ستاد ملی مقابله با گردوغبار کشور چه اقدامی برای کنترل کانون های گردوغبار استان اصفهان داشته است؟
ستاد ملی مقابله با گردوغبار کشور در سالهای گذشته با همکاری دانشگاه ها یک مطالعه کلی درمورد عرصه های مستعد خیزش گردوغبار در سطح کشور انجام داده که وزن دهی به ذرات و عواملی که سبب تشدید عرصه ها و غبارخیزی می شود مشخص و در این مطالعه استان اصفهان هم به عنوان استانی حساس و ویژه در نظر گرفته شده است
از طرفی ذیل کارگروه مقابله با پدیده گردوغبار استان دستگاههای اجرایی و حاکمیتی اصفهان مانند اداره کل محیط زیست، منابع طببعی و آبخیزداری، جهاد کشاورزی، شهرداری ها، شرکتهای آب و فاضلاب و آب منطقه ای باید پروژه هایی را برای مقابله با گردوغبار آماده کنند که سالانه این اتفاق می افتد و متناسب با آن برنامه ها اولویت بندی شده و تأمین اعتبار که شد به ترتیب اولویت اجرایی می شود.
ما در استان اصفهان پیگیر هستیم که کارگروه مقابله با پدیده گردوغبار و کمیته های کارشناسی و فنی آنرا که در ارتباط با دستگاههای اجرایی می باشد فعال نماییم و این امر مورد تاکید مجموعه مدیریت استان است تا جلسات کارگروه منسجم تر و منظم برگزار گردد.
اداره منابع طبیعی که محوریت اجرایی مقابله با پدیده گردوغبار را دارد و هم مدیریت بحران استانداری پیگیر کامل این مورد است. محیط زیست متناسب با برنامه های که عرضه می دهد یک دستگاه حاکمیتی است تا اجرایی علیرغم این ما هم فعالیتهای اجرایی در زمینه مقابله با پدیده گردوغبار داشتیم.
اقدامات اداره کل محیط زیست استان برای کنترل کانون های گردوغبار را لطفاً بیان کنید.
در پنج سال گذشته یکی از پروژه هایی که اداره کل محیط زیست انجام داده ساماندهی شبکه های زهکش در تالاب شور گلپایگان بوده که بسیار مستعد خیزش گردوغبار است. در حدود چهار- پنج دهه پیش زهکش های کشاورزی در این تالاب بوجود آمده که سبب می شود رطوبت و آب از آن بستر بیرون برود. شبکه زهکش اصلی و فرعی در این تالاب حدود ۸۰ کیلومتر طول دارد و محیط زیست طی ۲ پروژه به صورت غیر پیوسته و برپایه اولویت ها، شبکه زهکشی ها را مسدود کرده که آب و رطوبت و روان آبهای سطحی بر بستر تالاب شور حفظ شود که بالطبع افزایش نسبی رطوبت خاک و تقویت پوشش گیاهی را بدنبال دارد.
در حدود ۷۰ هکتار از عرصه های اطراف این تالاب نهال کاری داشتیم و ۲ مطالعه نیاز آبی و احیای تالاب شور با همکاری دانشگاه ها انجام شد.
تاکنون پنج پروژه لایروبی و تسهیل جریان آب در شرق اصفهان انجام دادیم که سه پروژه از محل حفاظت و احیای رودخانه ها و تالاب های در خطر تأمین اعتبار شده و ۲ پروژه از محل اعتبارات ستاد ملی مقابله با گردوغبار بوده است.
لایروبی رودخانه زاینده رود در شرق اصفهان در چه سطحی انجام شد؟
اجرای پروژه لایروبی در این محدوده به این علت بود که حداقل ظرفیتهای پساب و رطوبت را در شرق رودخانه و تسهیل جریان آب را داشته باشیم.
حد فاصل سد رودشتین تا تالاب گاوخونی به صورت غیر پیوسته ۷۱ کیلومتر در مجموع لایروبی داشتیم که تاثیر قابل توجهی بر استمرار جریان حداقلی پساب به خود تالاب داشته و حدودی سبب حفظ رطوبت قسمت های شمالی تالاب شده است.
آیا درمورد خروج دام از مناطق تحت مدیریت و تقویت پوشش گیاهی هم برنامه ای داشتید؟
بله اتفاقاً یکی از پروژه های مهم اداره کل محیط زیست خرید ۱۱ سامانه عرفی چرا و خروج دام از زیستگاه های پناهگاه حیات وحش عباس آباد بود که در مجموع اثرات مثبتی در تقویت پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش و غبارخیزی داشته است.
و البته مبحث دیگری که دنبال می نماییم مالچ پاشی زیستی توأم با نهال کاری است که اجرای آزمایشی آن به زودی کلید می خورد و در ۲ منطقه به صورت پایلوت یکی در شرق اصفهان حد فاصل ورزنه تا حسن آباد جرقویه توسط محیط زیست و دیگری در محدوده آران و بیدگل توسط اداره منابع طبیعی اجرا می شود.
ستاد ملی مقابله با گردوغبار چه میزان اعتبارات به استان اصفهان اختصاص داده است؟
سال مالی ۱۴۰۱ که شهریور سال جاری تمام می شود از محل اعتبارات ستاد ملی مقابله با گردوغبار کشور دو پروژه مهم در اصفهان داشتیم که یکی تجهیز ایستگاه های پایش هوا و دیگری اجرای پایلوت مالچ پاشی زیستی توأم با نهال کاری در ۱۵ هکتار از عرصه های شرق اصفهان و ۱۵ هکتار در آران و بیدگل است که بررسی های میدانی انجام شده اما با عنایت به این که در فصل گرما هستیم درحال بررسی است که در همین ایام یا فصل سرد اجرا شود.
همچنین یک سامانه عرفی در پناهگاه حیات وحش عباس آباد خریداری و ۵۰۰ رأس دام از منطقه به وسعت ۳ هزار و ۴۰۰ هکتار با پتانسیل خیزش گردوغبار و حساست خارج شد.
مالچ زیستی از چه موادی تهیه می شود؟
مالچ زیستی از مواد تجزیه پذیر و مبحث جدیدی است که در دستور کار قرار رفته است و مواد نفتی نیست. با عنایت به اثراتی که استفاده از مالچ نفتی در گذشته داشته و سازگار با محیط زیست نبوده از راهکار ها و برنامه های تثبیت کانون های گردوغبار حذف گردیده است.
منبع: لوازم حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب