سرنوشت پرورش تیلاپیا به کجا رسید؟
به گزارش لوازم حیوان خانگی، آبان ۱۴۰۳ جلسه هیأت مقررات زدایی با حضور وزیر وقت اقتصاد برگزار و مصوبه ۸۴ صادر شد. بر مبنای آن سازمان شیلات مکلف به تهیه شرایط و ضوابط صدور مجوز پرورش تیلاپیا شد؛ مأموریتی که به انجام رسید.
به گزارش لوازم حیوان خانگی به نقل از مهر، تغییر اقلیم و خشکسالی سبب شده تا کشورها به طرف اقتصاد آبی حرکت کنند. سیاستها از تولید و تأمین امنیت غذایی توسط محصولات خشکی به طرف محصولات آبی پیش رفته است؛ چونکه این وضعیت تأمین امنیت غذایی جمعیت حدود ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰ میلادی را با چالش هایی اساسی مواجه خواهدنمود.
امروز پروتئین های دریایی و آبی درحال جایگزین شدن با سایر پروتئین های رایج در کشورها بوده اما در ایران بازهم سرانه مصرف آبزیان پایین است.
قزل آلا یکی از ماهیان رایج در بازار آبزیان کشور بوده که می تواند متنوع تر شود. تیلاپیا یکی از گونه های غیربومی است که چند سالی است پرورش آن در کشور شروع شده اما به سبب برخی نقدها توسعه آن فعلا متوقف است.
در ادامه خبرنگار مهر گفتگویی با سید قباد مکرمی، مدیرکل اسبق دفتر آبزیان آب شیرین سازمان شیلات در عرصه تولید تیلاپیا در کشور دارد که می خوانید.
برخی از فعالان حوزه شیلات اشاره میکنند ماهی تیلاپیا بومی نبوده و برای ماهی های دیگر خطرآفرین و آنها را از بین می برد؛ در صورتیکه در بازار، این ماهی به فروش می رسد. آیا هم اکنون ماهی تیلاپیا در ایران پرورش پیدا می کند و شیلات مطالعه تحقیقاتی دارد که پرورش این ماهی با محیط و اقلیم کشور سازگار است یا خیر؟
ماهی تیلاپیا در ۱۴۰ کشور جهان درحال پرورش و تولید است. سابقه تولید اینگونه به جنگ جهانی دوم بر می گردد که ژاپن این ماهی را از آفریقا به سواحل خودش منتقل کرد؛ چون کشتی های صیادی آنها مورد حمله متفقین قرار می گرفت بنابراین، برای تأمین امنیت غذایی خودشان روی پرورش این ماهی سرمایه گذاری کردند.
ما در مزرعه ای شاهد بودیم که با ۶۰ سی سی آب در ثانیه سالانه ۱۵ تن تیلاپیا تولید داشتند که عدد خیلی بالایی است. کشورها به این نوع ماهی در امتداد تأمین امنیت غذایی نگاه می کنند. در بازار جهانی هم مطرح است و آمریکا و اتحادیه اروپا ضمن تولید بزرگترین واردکننده تیلاپیا هستند
بعد از آن حدودا می توان گفت تمام دنیا و تمام کشورهایی که پتانسیل پرورش این ماهی را داشتند از نظر عرض جغرافیایی و حتی بعضاً اگر نداشتند مثل کشورهای سوئد و سوئیس در سیستم های مداربسته این ماهی را پرورش می دهند.
این ماهی در بعضی از سال ها دومین ماهی پرورشی جهان بوده و در برخی از سال ها سومی.
این ماهی به سبب مزایای بسیار زیادی که دارد همچون این که تکثیرش ساده است، رشد سریعی دارد، در جیره غذایی آن به پروتئین کمی نیاز است، قیمت تمام شده آن پایین و همین طور تراکم بالا را به آسانی تحمل می کند پرورش آن در کشورها رایج است.
ما در مزرعه ای شاهد بودیم که با ۶۰ سی سی آب در ثانیه سالانه ۱۵ تن تیلاپیا تولید داشتند که عدد خیلی بالایی است. کشورها به این نوع ماهی در امتداد تأمین امنیت غذایی نگاه می کنند. در بازار جهانی هم مطرح است و آمریکا و اتحادیه اروپا بزرگترین واردکننده تیلاپیا هستند.
بر اساس گزارش هایی که در اینترنت قابل دسترس است در ۱۴ ایالت آمریکا بدون مجوز امکان پرورش تیلاپیا وجود دارد. تولید این ماهی در برخی از کشورهای اروپایی هم درحال تولید است. همین طور کشورهای آسیای جنوب شرقی هم در تولید تیلاپیا فعالیت دارند. به عنوان مثال، بیشترین تولید در آسیای جنوب شرقی در چین است. چین جمعیت زیادی دارد و یک چهارم یا یک پنجم جمعیت جهان را در خود دارد. طبیعی است که ۳۰ تا ۴۰ درصد این ماهی در چین تولید شود. مصر هم بالای یک میلیون تن تولید دارد یا برزیل تولید بسیار بالایی دارد.
تولید بالا در چین برای صادرات است؟
خیر. پرورش تیلاپیا در چین بیشتر برای مصرف داخل و تأمین امنیت غذایی کشور است و کمتر صادر می شود.
پروژه های مختلفی روی تیلاپیا انجام شده و در سال ۱۳۹۷ با مجوزی که پس از برگزاری جلسه در ریاست جمهوری مرکز تحول و پیشرفت ریاست جمهوری، پرورش این ماهی در ۴ استان قم، سمنان، یزد و خراسان جنوبی مصوب و مجوز آن از طرف ریاست وقت سازمان حفاظت محیط زیست صادر شد
آمریکا در کنار تولید، واردکننده هم است و اتحادیه اروپا نزدیک ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن سالانه تیلاپیا وارد میکند.
تولید این ماهی در کشورها بیشتر برای تأمین امنیت غذایی بوده و در داخل مصرف می شود.
این ماهی در ایران با مجوز محیط زیست در سال ۱۳۸۷ خورشیدی توسط مؤسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور وارد شده و از این سال تا امروز مؤسسه درحال کار و مطالعه روی اینگونه ماهی غیربومی است.
پروژه های مختلفی روی تیلاپیا انجام شده و در سال ۱۳۹۷ با مجوزی که پس از برگزاری جلسه در ریاست جمهوری مرکز تحول و پیشرفت ریاست جمهوری برگزار گردید، پرورش این ماهی در ۴ استان قم، سمنان، یزد و خراسان جنوبی مصوب و مجوز آن از طرف ریاست سازمان حفاظت محیط زیست صادر شد.
همچنین قرار شد در مرحله دوم ۷ استان به این طرح اضافه شود.
در مرحله اول مجوز بیشتر برای استانهای کویری و گرم و خشک بوده است؟
بله. این استانها مجوز گرفتند و مزارعی راه اندازی و پرورش تیلاپیا را شروع کردند.
در سالیان اخیر ما در سازمان شیلات با توجه به این که نمی توانیم ذاتاً به امنیت غذایی، افزایش تولید آبزیان باتوجه به پیش بینی نیازی که در برنامه هفتم آمده است یعنی تولید ۱.۸ میلیون تن آبزیان، فقط با صید دریایی نائل شویم چون محصولات آن محدود است؛ تحقق این هدف گذاری با توسعه آبزی پروری و استفاده از گونه های پر بازده مثل تیلاپیا شدنی است
اما یک سال بعد به سبب شکایت یک فرد حقیقی از رئیس وقت سازمان محیط زیست، معاون سازمان محیط زیست نامه ای نوشت و باردیگر طرح پرورش تیلاپیا را متوقف کرد.
اینجا یک مساله حقوقی است این که آیا معاون یک سازمان می تواند نامه ریاست یک سازمان را لغو کند یا خیر باید حقوقدان ها پاسخ دهند. این مخالفت باعث ضرر و زیان سرمایه گذاری های انجام شده، گردید.
در سالیان اخیر ما در سازمان شیلات با توجه به این که نمی توانیم ذاتاً به امنیت غذایی، افزایش تولید آبزیان باتوجه به پیش بینی نیازی که در برنامه هفتم آمده است یعنی تولید ۱.۸ میلیون تن آبزیان، فقط با صید دریایی نائل شویم چون محصولات آن محدود است؛ تحقق این هدف گذاری با توسعه آبزی پروری شدنی است. راهی جز استفاده از فرصت های محدودی که در بعضی از نقاط داریم و استفاده از گونه های پر بازده مثل تیلاپیا وجود ندارد.
بنابراین، مبحث به هیأت مقررات زدایی منتقل شد. پس از ابلاغ قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب وکار، قانون است هر دستگاهی در کشور بخواهد برای صدور مجوز محدودیتی بگذارد باید از هیأت مقررات زدایی مصوبه بگیرد. پس از تأیید هیأت مقررات زدایی باید در هیأت دولت مطرح و مصوبه شود. سازمان شیلات نمی تواند محدودیتی برای صدور مجوز بوجود آورد. طبیعتاً بقیه سازمان ها هم نمی توانند.
این مبحث (پرورش تیلاپیا) در هیأت مقررات زدایی مطرح و نزدیک یک سال جلسات تخصصی برگزار شد؛ در نهایت از طرف دبیر هیأت مقررات زدایی مکاتباتی انجام شد با این محور که این محدودیت در صدور مجوزهای تیلاپیا قانونی نیست و سازمان شیلات ایران الزامی به رعایت آنها ندارد.
در نهایت آبان ۱۴۰۳ جلسه اصلی هیأت مقررات زدایی با حضور خود وزیر وقت اقتصاد برگزار و وزیر وقت به مبحث ورود کرد و مصوبه ۸۴ هیأت مقررات زدایی صادر شد.
این مصوبه می گوید سازمان شیلات ایران یک ماه فرصت دارد شرایط و ضوابط صدور مجوز تکثیر و پرورش تیلاپیا را با رعایت حساسیت های زیست محیطی، نظارت پسینی مؤثر و پیشگیری از فعالیت مزارع بدون مجوز با کمک سازمان حفاظت محیط زیست تهیه نماید و به هیأت مقررات زدایی ارسال نماید.
سازمان شیلات در مدت یک ماه این کار را انجام داد و شرایط و ضوابط را برای هیأت مقررات زدایی ارسال کرد.
نتیجه باید سال جاری مشخص شود؟
آنچه که وظیفه سازمان شیلات بوده یعنی تدوین شرایط و ضوابط انجام و ارسال شده است.
تیلاپیا متقاضیان خوبی برای سرمایه گذاری دارد. قیمت تمام شده این ماهی بسیار پایین تر از قزل آلا بوده و قابل قیاس نیست. اگر تولید انبوه آن آغاز شود حتی می توان بصورت مصرف تازه در بازار ارائه شود. یعنی محدود فقط به فیله نباشد.
اگر اینگونه شود، قیمت آن کاهش خواهد یافت؟
علت این که تیلاپیا در فروشگاه های زنجیره ای گران است بدین سبب بوده که فیله عرضه می شود. طبیعی است گوشت فیله هر حیوانی قیمت بالایی دارد.
اما وقتی تخلیه شکم و پاک می شود و به صورت تازه ارائه شود قیمت آن پایین می آید.
در حال حاضر سرمایه گذاری هایی که در سالیان قبل در عرصه پرورش تیلاپیا شده بلاتکلیف مانده و پرورش متوقف است؟
یک سری از آنها فعال می باشند چون برمبنای قانون، قانون تسهیل صدور مجوزهای هیأت مقررات زدایی در آن ۴ استان منعی برای صدور مجوز وجود ندارد؛ اگر در بحث امنیت غذایی غفلت نماییم خصوصاً در عرصه مواد پروتئینی در آینده جز پشیمانی سودی ندارد؛ مخصوصاً در بحث آبزیان که متاسفانه دیدگاه بسیاری از تصمیم گیرندگان در سطح کشور در عرصه آبزیان دیدگاه امنیت غذایی نیست.
اگر در بحث امنیت غذایی غفلت نماییم خصوصاً در عرصه مواد پروتئین آبی در آینده پشیمانی سودی ندارد؛ مخصوصاً که دیدگاه بسیاری از تصمیم گیرندگان در عرصه آبزیان دیدگاه امنیت غذایی نیست
اما آن چیزی که قانون تسهیل صدور مجوزها می گوید، قانون موخر قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب وکار است که همه باید قبول کنند. از این گذشته، اگر در بحث امنیت غذایی غفلت نماییم خصوصاً در عرصه مواد پروتئینی در آینده پشیمانی سودی ندارد؛ مخصوصاً در بحث آبزیان که متاسفانه دیدگاه بسیاری از تصمیم گیرندگان در سطح کشور در عرصه آبزیان دیدگاه امنیت غذایی نیست.
در قوانین بودجه چقدر از این پروتئین حمایت می شود یا در استانها اولویت تولید و مصرف آبزیان است یا خیر؟ چقدر از تسهیلات مثلا تبصره ۱۸ قانون بودجه سالانه به آبزیان تعلق می گیرد؟
در حال حاضر سرانه مصرف آبزیان در کشور ۱۳ کیلو گرم است یا با افزایش قیمت گوشت قرمز این عدد بزرگ تر شده است؟
آنچه که بستر عرضه آبزیان است نسبت به جمعیت کشور ۱۳ کیلو گرم است. ولی قسمتی از مصرف آبزیان مستقیم نیست و در جامعه دیده نمی گردد. مثلا پودر ماهی در غذای طیور مورد استفاده قرار می گیرد. پودر ماهی غذای مرغ بوده و در نهایت به عنوان گوشت مرغ به بازار عرضه می شود و به عنوان سرانه مصرف مرغ محاسبه می شود اما غیر مستقیم می تواند در سرانه مصرف آبزیان هم لحاظ کرد. یا کنسرو ماهی در هر صورت باید جز مصرف سرانه آبزیان محسوب شود.
چیزی که در عرصه آبزی پروری مهمست تولید عمدتا به مصرف داخل می رسد؛ ماهی قزل آلا، ماهی های گرمابی، تیلاپیا که به صورت محدود در کشور تولید می شود، در بازار به صورت مستقیم مصرف می شود. اینها عدد کوچکی نیستند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب