اما و اگرهای نجات گوهر فیروزه ای
خلیج خزر در تلاطم یك تصمیم خشك شد، عقب گرد محیط زیست
به گزارش لوازم حیوان خانگی خلیج گرگان سال هاست حال خوشی ندارد و تشكیل كارگروه ملی نجات گوهر فیروزه ای و مصوبات آن به احیاء خلیج و خارج شدن آن از حالت اضطرار كمكی نكرده و همچنان این خلیج اسیر معطلی تصمیم گیری هاست.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- زهرا بهرامی: زمستان ۱۳۹۴ كارگروه ملی نجات خلیج گرگان تشكیل شد و خردادماه سال قبل لایروبی یكی از كانال های شرقی گوهر فیروزه ای به تصویب این كارگروه رسد تا خلیج از شرایط اضطرار بیرون برود اما حالا مدتی است با مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست باردیگر اماواگرها برای نجات خلیج گرگان آغازشده است.
گوهر فیروزه ای (خلیج گرگان) بعنوان تنها خلیج دریای خزر در مرزهای سیاسی از موقعیت استراتژیكی برخوردار می باشد و طی سال های اخیر پس روی آب آن به سمت دریا و كاهش شدید عمق آب مهم ترین چالش و مشكل این خلیج است.
بنا بر اعلام مسؤلان وسعت خلیج گرگان در یك دهه گذشته بیشتر از ۱۰ هزار هكتار كاهش یافته و از حدود ۵۳۰ كیلومترمربع به ۴۳۰ كیلومتر رسیده است و به واسطه این پس روی ها ۸۰ تا ۹۰ درصد تالاب گمیشان هم خشك شده است.
دغدغه های زیست محیطی و آلودگی آب دریا و افزایش آلاینده ها، خطر انقراض گونه های جانوری و گیاهی، بلااستفاده ماندن طرح های شیلاتی و بندری، بیكاری، افزایش صید غیرمجاز و چالش های اجتماعی و سیاسی به واسطه نبود شغل در منطقه، افزایش صید غیرمجاز در مرزهای آبی و... تنها بخشی از دغدغه هایی است كه در نگاه اول به واسطه پس روی آب و خشكی خلیج گرگان به ذهن متبادر می شود.
اما باوجوداین معضلات تا مدت ها شرایط بحرانی یا اضطراری خلیج گرگان محل مناقشه كارشناسان و مسؤلان بود تا اینكه درنهایت كارگروه ملی نجات خلیج گرگان تشكیل شد تا كارگروه برای خارج شدن گوهر فیروزه ای از شرایط اضطرار راهكار مشخص نماید.
محیط زیست با مصوبه كارگروه ملی برای لایروبی كانال آشوراده مخالفت كرد
مدیر طرح مطالعه و اجرای نجات خلیج گرگان به خبرنگار مهر اظهار نمود: در سال ۱۳۹۵ انجام مطالعات نجات خلیج گرگان با اعتبار پنج میلیارد تومانی به آب منطقه ای گلستان ابلاغ گردید و حدود یك میلیارد و ۱۹ میلیون تومان تخصیص یافت.
لایروبی كانال آشوراده كه توسط مشاور پیشنهاد شده بود ابتدا در كارگروه تخصصی مصوب و سپس در خردادماه ۹۷ همین راهكار در كارگروه ملی نجات خلیج مصوب شدمحمد نوری با اشاره به اینكه خلیج گرگان به مطالعات فوری برای خروج از حالت اضطرار و مطالعات جامع نیاز داشت، اظهار داشت: در سال ۱۳۹۶ مطالعات فوری به پایان رسید و بعد از آن هم لایروبی رودخانه های منتهی به خلیج گرگان انجام و شرح خدمات در هفت مولفه آماده شد كه به ۴۳ میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت. وی با اشاره به اینكه انجام مطالعات جامع مؤلفه نخست شرح خدمات آماده شده بود، خاطرنشان كرد: تا سال ۹۶ مبحث نجات خلیج گرگان در كارگروه ملی و با حضور معاون عمرانی وقت استانداری گلستان (رضا مروتی) موردبررسی قرار می گرفت اما از سال ۱۳۹۶ كه متولی آب منطقه ای گلستان شد موضوعات مربوط به آن در كارگروه تخصصی با حضور مسؤلان آب منطقه ای، استانداری و محیط زیست دو استان گلستان و مازندران و اساتید دانشگاهی و معاون دریایی و مدیركل سواحل سازمان حفاظت محیط زیست و... تشكیل و راهكارها در آن موردبررسی قرار می گرفت. مدیر دفتر فنی شركت آب منطقه ای گلستان اضافه كرد: مبحث چگونگی نجات خلیج گرگان در سه جلسه كمیته ملی و ۹ جلسه كارگروه تخصصی موردبررسی قرار گرفت و لایروبی كانال آشوراده كه توسط مشاور پیشنهاد شده بود ابتدا در كارگروه تخصصی مصوب و سپس در خردادماه ۹۷ همین راهكار در كارگروه ملی نجات خلیج مصوب شد. نوری افزود: هرچند مشاور به صراحت لایروبی كانال آشوراده را بعنوان گزینه نهایی پیشنهاد داده و در جلسات مختلف روی لایروبی این كانال بحث شده بود اما نمی دانم به چه دلیل در مصوبه كارگروه ملی لایروبی یكی از كانال های شرقی خلیج گرگان قید شد و حالا دوستان در محیط زیست در جلسات اعلام می كنند ابتدا بحث لایروبی كانال چاپاقلی مطرح بود و حالا كه مقرر است كانال آشوراده صورت گیرد مصوبه منتفی است و ما با اجرای آن مخالفیم.
مخالف احیاء خلیج گرگان نیستیم اما برخی گام رو به عقب سازمان حفاظت محیط زیست برای احیاء و نجات خلیج گرگان را بی ارتباط با لابی های پشت پرده نمی دانند و معتقدند نامه مخالفت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ( عیسی كلانتری) به وزیر راه و شهرسازی (اسلامی) در خصوص مخالفت با هرگونه لایروبی در كانال های ارتباطی خزر و خلیج گرگان بسیار شبیه نامه مخالفت محیط زیست مازندران با اجرای این طرح به كلانتری است. مبحث مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با لایروبی كانال های خلیج گرگان را از مدیركل حفاظت محیط زیست گلستان جویا شدیم و محمدرضا كنعانی به خبرنگار مهر اظهار نمود: محیط زیست مخالف احیاء خلیج گرگان و لایروبی نیست؛ اما معتقدیم مشكل خلیج گرگان در دریا نیست بلكه در حوضه آبخیز بالادست است؛ چیزی كه خلیج گرگان و تالاب میانكاله را به یك اكوسیستم منحصربه فرد تبدیل نموده تركیب آب شور دریا و آب شیرین حوضه آبخیز بالادست است.
محیط زیست مخالف احیاء خلیج گرگان و لایروبی نیست؛ معتقدیم مشكل خلیج گرگان در دریا نیست بلكه در حوضه آبخیز بالادست است وی ادامه داد: نوسانات خلیج همیشه بوده است و حتی در سال ۱۳۷۵ ارتباط خلیج با دریا قطع شده بود اما چیزی كه امروز شرایط را تشدید كرده است مجموعه فعالیت ها در حوضه آبخیز بالادست است؛ توسعه كشاورزی، آبزی پروری، توسعه سكونتگاه های شهری و روستایی و فعالیت های وابسته به آن هم سبب شده كمیت آب كاهش پیدا كند و هم كیفیت خلیج متأثر شده است. مدیركل حفاظت محیط زیست گلستان تاكید كرد: آنچه در نجات و یا احیاء خلیج برای محیط زیست مهم می باشد فقط كمیت نیست بلكه كیفیت است؛ سازمان محیط زیست بر این باور است طراز خلیج نسبت به دریا بالاتر است و لایروبی امكان دارد معكوس عمل كند و آب خلیج به سمت دریا تخلیه شود دلیل مخالفت محیط زیست با لایروبی همین مبحث است. وی خاطرنشان كرد: به مشاور اعلام نموده ایم تضمین لازم را بدهد كه اگر لایروبی صورت گیرد چنین اتفاقی نمی افتد و اگر افتاد هزینه لایروبی و خسارت زیست محیطی را متقبل شود؛ مقرر است مشاور به صورت رسمی طی نامه ای مطالعاتش را به استانداری و استانداری به ما اعلام نماید. كنعانی تصریح كرد: هنوز درخواست رسمی برای لایروبی كانال آشوراده نداریم درخواست بیاید تیم كارشناسی استان و سازمان نتایج مطالعات مشاور را بررسی و سازمان به صورت رسمی نتیجه را اعلام می كند.
وی متذكر شد: الان شرایط خلیج گرگان بحرانی نیست و لایروبی یكی از راهكارها است بلكه باید تلاش شود مشكلات كمیت و كیفیت در حوضه بالادست را حل نماییم و به دنبال حق آبه دائمی برای تالاب باشیم
تنها به علت ملاحظات زیست محیطی لایروبی كانال آشوراده پیشنهاد شد هرچند عده ای مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با لایروبی كانال آشوراده را به توسعه فعالیت های دریایی در گلستان و گردشگری آشوراده ارتباط می دهند اما مدیر پروژه شناسایی و عرضه راهكارهای اضطراری نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله تاكید دارد لایروبی كانال آشوراده فقط به علت رعایت ملاحظات زیست محیطی پیشنهاد شده است. مصطفی نظرعلی به خبرنگار مهر اظهار داشت: پروژه شناسایی و عرضه راهكارهای اضطراری نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله با هدف عرضه راهكار اجرایی برای قطع نشدن راه ارتباطی دریا و خلیج اجرا شد چونكه احتمال خشك شدن خلیج گرگان و بروز ریزگرد و مشكلات زیست محیطی، آلوده شدن آب به خاطر ورود فاضلاب و كودهای شیمیایی و كیفیت آب و زندگی جوامع محلی وجود داشت.
تنها مسئله ای كه سبب می شد بین كانال چاپاقلی و آشوراده، لایروبی كانال آشوراده پیشنهاد شود مسائل زیست محیطی بوده چون كه كمترین دستكاری در بستر دریا انجام می شود وی با یادآوری اینكه مطالعه انجام شده باید راهكاری برای تبادل آب دریا و خلیج تعریف می كرد، اضافه كرد: كانال خوزینی همان ابتدا رد شد چونكه برای باز كردن این كانال می بایست ماشین آلات (كامیون، بیل مكانیكی و تجهیزات خاك برداری) روی زبانه میانكاله حركت كنند، این گزینه رد شد چونكه میانكاله منطقه حفاظت شده است و نمی توانیم عملیات ساختمانی در خشكی داشته باشیم. مدیر پروژه شناسایی و عرضه راهكارهای اضطراری نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله افزود: گزینه های دیگری همچون انتقال آب با لوله و پمپاژ و لایروبی كانال آشوراده و چاپاقلی هم بررسی و در جلسات راجع به آنها بحث شد. در مطالعات هم از لحاظ محیط زیستی و هم مهندسی بررسی نموده بودیم كه كدام كانال (چاپاقلی و یا آشوراده) لایروبی شود تبعات و آثار سوء زیست محیطی كمتری شاهد خواهیم بود. وی افزود: بررسی ها نشان می داد تا سال ۱۳۶۰ كانال چاپاقلی توسط شیلات مازندران لایروبی می شده تا مسیر برای تردد شناورها و قایق ها باز گذاشته شود و كانال آشوراده هم تابحال لایروبی نشده است. نظرعلی خاطرنشان كرد: بر مبنای مطالعات اكولوژیكی و زیست محیطی كانال چاپاقلی پوشش گیاهی متنوع و قوی دارد و محل تخم گذاری ماهی كولمه است؛ در نمونه برداری های رسوب انجام شده از كانال چاپاقلی دریافتیم این گیاهان به تصفیه آب كمك می كنند و دست كاری آن ماهیان و گونه های جانوری را تحت تأثیر قرار می دهد.
وی متذكر شد: در برخی از جلسات مطرح می شود كانال آشوراده به واسطه توسعه فعالیت های ناوبری و شناورها در جزیره آشوراده و بندرتركمن پیشنهاد شده است در شرایطی كه اصلاً این گونه نبوده و تنها مسئله ای كه سبب می شد بین كانال چاپاقلی و آشوراده، لایروبی كانال آشوراده پیشنهاد شود مسائل زیست محیطی بوده چونكه كمترین دست كاری در بستر دریا انجام می شود. وی بیان كرد: ازاین رو در انتهای گزارش به تفاوت آثار سوء لایروبی كانال آشوراده و چاپاقلی اشاره كرده و پیشنهاد دادیم مشاور دیگری انتخاب گردد تا مطالعه كند تخلیه مصالح حاصل از لایروبی چگونه صورت گیرد كه كمترین آثار سوء را به همراه داشته باشد. نظرعلی با تاكید بر اینكه مبحث فعال كردن بنادر گز و تركمن و همینطور گردشگری در جزیره آشوراده و بندرتركمن و... اهداف مطالعات نبوده و در مطالعات انجام شده به این مباحث نپرداخته ایم، تصریح كرد: اینكه مسؤلان پس از لایروبی برای چگونگی استفاده از این كانال ها چه تصمیمی می گیرند بحث مدیریتی است و به كار مهندسی ما ارتباط پیدا نمی نماید. وی با اشاره به اینكه هدف از انجام مطالعات این بود كه راهكاری عرضه نماییم كه وضعیت خلیج گرگان از این وخیم تر نشود و از راكد شدن آب و شیوع آلودگی ها جلوگیری نماییم، اظهار داشت: از ما خواسته شده ضمانت بدهیم؛ در مطالعات عرضه شده هم تاكید كرده ایم لایروبی امكان دارد وضعیت زیست محیطی خلیج گرگان را بهبود ندهد اما به طورقطع و یقین از بدتر شدن وضعیت فعلی آن جلوگیری می كند. درهرحال لایروبی یكی از كانال های شرقی خلیج گرگان (چاپاقلی و یا آشوراده) در كارگروه ملی نجات خلیج گرگان تصویب شده است و رئیس جمهور هم در مسافرت اخیر خود به گلستان (دی ماه ۹۷) در نشست خبری با اصحاب رسانه در پاسخ به رسانه های محلی اعلام نمود كه «احیاء خلیج گرگان جزو موارد مهمی است كه دولت به آن بیشتر توجه خواهد نمود و در جلسه های مختلف با محیط زیست قرار شد كه این مورد تسریع شود» و حالا مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با لایروبی گام رو به عقبی است كه نجات گوهر فیروزه ای را با اماواگر مواجه كرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب