داستان یک بلای بی سابقه!
در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲، آتشفشان ˮهونگا تونگا-هونگا هاآپایˮ در سواحل کشور تونگا در اقیانوس آرام جنوبی فوران کرد و بعد از ایجاد سونامی، هشدارهایی درباره وقوع سونامی در سراسر جهان هم اعلام گردید. طی این فوران آتشفشانی در زیر آب، خاکستر، بخار و گاز تا شعاع بیشتر از ۱۶۰ مایل(۲۶۰ کیلومتر) و ارتفاع بیشتر از ۱۲ مایل(۱۹ کیلومتر) به جو زمین پرتاب شد.
به گزارش لوازم حیوان خانگی به نقل از ایسنا، دانشمندان ناسا می گویند، طی فوران آتشفشان "تونگا" بیشترین توده خاکستری که تاکنون ماهواره ها به ثبت رسانده اند به بیرون پرتاب شده است. طی فوران این آتشفشان، توده ای از خاکستر به درون مزوسفر و جایی که شهاب ها درحال شکل گیری هستند، پرتاب شد. به قول ناسا، پیش از این، بزرگ ترین ستون آتشفشانی شناخته شده که تابحال توسط ماهواره ها ثبت شده، فوران کوه پیناتوبو در سال ۱۹۹۱ بود. آن ستون آتشفشانی با ارتفاع ۲۲ مایلی(۳۵ کیلومتری) بالاتر از فیلیپین، به استراتوسفر رسید اما نتوانست به لایه مزوسفر هم برسد.
انفجار مهیب آتشفشان "هونگا تونگا-هونگا هاآپای" در ژانویه بزرگترین فوران ثبت شده در هر نقطه از این سیاره طی ۳۰ سال قبل بوده است. طی این فوران آتشفشانی، ستونی از خاکستر به آسمان فرستاده شد و جزیره تونگا غرق در خاکستر شد. صدای انفجار آن تا آلاسکا شنیده شد و ساعاتی بعد از فوران آتشفشان زیردریایی "هونگا تونگا"، امواج سونامی به مناطق ساحلی تونگا که مجموعه ای از ۱۷۰ جزیره در شرق استرالیا و در اقیانوس آرام است، برخورد کرد.
انفجار مهیب آتشفشان "هونگا تونگا-هونگا هاآپای" در ژانویه بزرگترین فوران ثبت شده در هر نقطه از این سیاره طی ۳۰ سال قبل بوده است. طی این فوران آتشفشانی، ستونی از خاکستر به آسمان فرستاده شد و جزیره تونگا غرق در خاکستر شد.
آتشفشان تونگا زمانی کاملا زیر آب بود. در سال ۲۰۱۵ و زمانی که در زیر اقیانوس فوران کرد و ناگهان بالا آمد و خشکی ایجاد کرد که به جهت آن دو جزیره از قبل موجود به نامهای هونگا تونگا و هونگا هاآپای را به هم متصل کرد، توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. یک دهه فعالیت آتشفشانی سطح پایین ناگهان در ماه ژانویه به یک سری فوران های عظیم تبدیل شد که این امر این جزیره تازه متولد شده را از بین برد و قطعات بزرگی از هونگا تونگا و هونگا هاآپای را از بین برد.
یک شبکه فروصوت که توسط سازمان معاهده منع جامع آزمایش های هسته ای(CTBTO) اداره می شود، این انفجار را بزرگ ترین حادثه ای توصیف کرد که تابحال توسط این سیستم نظارتی ثبت شده است. همه ۵۳ ایستگاه فروصوت این سازمان فوران اصلی را در محدوده جهانی ثبت کردند. این تخلیه انرژی بسیار بزرگتر از انفجار هوایی شهاب سنگ چلیابینسک در سال ۲۰۱۳ بود. در ۱۵ فوریه سال ۲۰۱۳ یک شهاب سنگ بزرگ با حداقل سرعت ۵۴ هزار کیلومتر بر ساعت، بر فراز منطقه اورال جنوبی روسیه عبور کرد و در بالای شهر چلیابینسک متلاشی گردید.
دولت تونگا این فوران را یک "فاجعه بی سابقه" توصیف کرد که در نتیجه آن این کشور جزیره ای متحمل تلفات جانی، خسارات عمده به خانه ها و از دست دادن زیرساخت ها شد. فوران آتشفشان و سونامی آن سبب ویران شدن خانه ها و قایق ها در جزایر پرجمعیت اطراف شد و کابل اینترنت زیردریایی را قطع کرد. سه نفر به دنبال این فوران جان خویش را از دست دادند. بانک جهانی تخمین می زند که این رویداد ۹۰.۴ میلیون دلار به آن ناحیه خسارت وارد کرده است. دولت تونگا اظهار داشت: ما حالا اطلاعات چشمگیری در مورد طغیان زیر دریا داریم و به نظر می آید این مورد پیام هایی را هم برای کسانی که نگران برخورد سنگ فضایی و ایجاد اثرات مشابه هستند بوجود آورده است.
بررسی اثرات این رویداد
پایگاه خبری اسپیس با متخصصان برجسته در حوزه برخورد سیارک صحبت کرده است تا به شباهت های بین یک فوران در اعماق دریا و برخورد سیارک ها با اقیانوس ها پی ببرد.
"لیندلی جانسون"(Lindley Johnson) از دفتر هماهنگی محافظت از سیاره مادری ناسا در واشنگتن در اینباره اظهار داشت: ما باید همه بلایای طبیعی بخصوص آتشفشان ها و زمین لرزه ها را برای پی بردن به اثرات اولیه و اثرات ثانویه برخورد سیارک های مورد بررسی قرار دهیم.
جانسون اضافه کرد: تخمین زده می شود فوران تونگا حدودا مقدار انرژی برابر با انفجار تونگوسکا در سیبری روسیه در ۳۰ ژوئن ۱۹۰۸ را آزاد کرده است. البته من نمی دانم این ارزیابی چقدر معتبر است اما مطمئنا ارزش دارد که بعنوان یک مثال مقایسه ای به آن نگاه نماییم.
"کلارک چاپمن"(Clark Chapman)، دانشمند بازنشسته موسسه تحقیقاتی جنوب غربی در کلرادو در اینباره به پایگاه خبری اسپیس اظهار داشت: احیانا یک سیارک خطرناک به اقیانوس برخورد می کند، نه به زمین، چونکه بیشتر از ۷۰ درصد از سطح زمین اقیانوس است. اما بخش بزرگی از مردم در نزدیکی سواحل زندگی می کنند، ازاین رو وقوع سونامی یک تهدید به حساب می آید.
چاپمن همینطور اضافه کرد: باید درباره سونامی ناشی از برخورد سیارک ها بیشتر مطالعه نماییم، چونکه احیانا رفتار آنها بسیار متفاوت از سونامی های ناشی از زلزله یا رانش زمین خواهد بود.
چاپمن می گوید: باید درباره سونامی ناشی از برخورد سیارک ها بیشتر مطالعه نماییم، چونکه احیانا رفتار آنها بسیار متفاوت از سونامی های ناشی از زلزله یا رانش زمین خواهد بود.
ارزیابی و شبیه سازی
"لورین ویلر"(Lorien Wheeler) به همراه همکارش "مایکل آفتوسمیس"(Michael Aftosmis) روی پروژه ارزیابی تهدید سیارک های ناسا در مرکز تحقیقات ایمز در سیلیکون ولی کالیفرنیا کار می کنند و تحقیقات آنها زیر نظر دفتر هماهنگی محافظت از سیاره مادری ناسا انجام می شود.
ویلر محقق ارشد پروژه ارزیابی تهدید است که این پروژه بر ساخت مدلهای احتمالی سریع متمرکز است که به میزان خطری که خطرات سیارکی مختلف می تواند ایجاد نماید، می پردازد.
آفتوسمیس هم یک مهندس هوافضا در بخش ابر محاسبات پیشرفته است که درحال توسعه شبیه سازی هایی بسیار دقیق از برخورد سیارک ها همچون انتشار موج انفجار، سونامی، اثرات حرارتی و جهانی است. او در اینباره اظهار داشت: شباهت بین یک آتشفشان و یک برخورد سیارکی واضح نیست، چونکه یکی از زمین به بالا می آید و دیگری از بیرون به داخل میآید اما از لحاظ نوع سونامی که امکان دارد ایجاد کنند شباهت های زیادی دارند.
شباهت بین یک آتشفشان و یک برخورد سیارکی واضح نیست، چونکه یکی از زمین به بالا می آید و دیگری از بیرون به داخل میآید اما از لحاظ نوع سونامی که امکان دارد ایجاد کنند شباهت های زیادی دارند.
ویلر هم دراین باره اظهار نمود: وقتی به سطح کلی خطر ناشی از برخورد احتمالی سیارک نگاه می کنید، با در نظر گرفتن تمام فرکانس های متعدد که به احتمال زیاد به ما برخورد می کنند، مدلهای فعلی ما نشان می دهند که خطر سونامی بزرگ ناشی از برخورد سیارک نسبتا در مقایسه با سایر خطرات احتمالی ناشی از انفجار محلی و اثرات جهانی کم است. با این حال، برخورد یک سیارک بزرگ به نزدیک خط ساحلی می تواند باعث وقوع سونامی قابل توجهی شود. نکته مهم این است که مدلهای سونامی خوب را توسعه دهیم تا بتوانیم این عواقب را تا جایی که می توانیم پیشبینی نماییم.
وی همینطور اضافه کرد حادثه تونگا امکان دارد اطلاعاتی در مورد همسو شدن انرژی با جو و آب، مانند سرعت پراکنده شدن امواج اقیانوس برای اصلاح مدلهای شبیه سازی عرضه نماید.
آفتوسمیس هم بیان نمود: محققان درحال مطالعه همسو شدن انفجار هوایی، سونامی ناشی از خود فوران و همینطور داده های در رابطه با اثرات لرزه ای در تونگا هستند. در حالیکه سونامی های ساخته شده توسط سیارک ها تهدیدی نسبتا کوچک در مقابل اثرات دیگر هستند، اما این مورد خاص شباهت های جالبی دارد که ارزش پیگیری دارند.
علاوه بر این، طی چندین سال، مجموعه ای از تمرین های آزمایشی به میزبانی مشترک ناسا و آژانس مدیریت اضطراری فدرال(FEMA) برگزار شده است که به صورت خاص برای پاسخگویی و آمادگی بهتر برای برخورد سیارک ها با زمین و زمان و چگونگی انجام اقدامات اضطراری صورت گرفته است.
نتایج حاصل از ارزیابی و بررسی رویداد تونگا می تواند اطلاعات ارزشمندی درباره این تمرین های آزمایشی در آینده در اختیار محققان قرار دهد تا راه های بهتری برای تخمین سطح خطر و تصمیم گیری های بهتر در مورد واکنش آگاهانه عرضه کنند.
"کریستوفر بدکا"(Kristopher Bedka) دانشمند جوی ناسا به تازگی در اطلاعیه ای اظهار داشت: شدت این رویداد بسیار بالاتر از هر ابر طوفانی است که من تابحال مطالعه کرده ام. البته ما خوشحالیم که توانستیم این اتفاق را توسط آخرین نسل ماهواره های زمین ثابت ثبت نماییم. ترکیب گرمای آتشفشانی و میزان رطوبت فوق العاده حاصل از اقیانوس، این فوران را در نوع خود بی سابقه کرده است.
بر مبنای یک شبکه جهانی تشخیص رعد و برق که توسط شرکت فنلاندی Vaisala اداره می شود، این فوران ۴۰۰ هزار رعد و برق در طول شش ساعت بوجود آورده بود.
بدکا اضافه کرد: این چیزی است که این مورد را از منظر هواشناسی قابل توجه می کند.
اثبات وجود
"مارک باسلو"(Mark Boslough) متخصص حوزه سیارک ها و استادیار گروه زمین و علوم سیاره ای دانشگاه نیومکزیکو است. وی در سفرهای میدانی مستندی خود به مکان های انفجار هوایی همچون صحرای لیبی مصر در سال ۲۰۰۶، تونگوسکا در سال ۲۰۰۸ و همینطور چلیابینسک روسیه در سال ۲۰۱۳ برای ارزیابی میزان تخریب ناشی از انفجار رفته است.
او چندین سال پیش، پتانسیل ایجاد سونامی های حاصل از انفجارهای هوایی سیارک ها متئوسونامی(meteotsunami) که امواج بزرگی هستند که توسط اختلالات فشار هوا ایجاد می شوند را بیان نمود. وی در مورد فوران آتشفشان تونگا اظهار داشت: بله، این یک آزمایش عالی برای این ایده است و من می دانم که متئوسونامی در پورتوریکو و منورکا شناسایی شده است.
مارک اعتقاد دارد این موارد ظاهرا ناشی از سونامی های در رابطه با هوا هستند و حاصل تولید مستقیم از یک منبع انفجار نیستند، چونکه آنها در حوضه های اقیانوسی مختلف هستند. وی اظهار داشت: اگر معلوم شود که اینطور است، پس ما حالا یک "اثبات وجود"(existence proof) داریم که امواج فشار در جو ناشی از انفجارهای بزرگ می تواند سبب ایجاد سونامی در فاصله ای دور از خود انفجار شود.
نظر زمین شناسان درباره فوران آتشفشان تونگا
نیروی اعجاب انگیز فوران آتشفشانی تونگا جهان را شوکه کرد، اما این حقیقت که این آتشفشان زیر آب فوران کرده است، برای دانشمندان زمین شناسی که از داده های ماهواره ای برای مطالعه تغییرات دما در اعماق سطح زمین استفاده می نمایند، چندان شگفت آور نبود. در حالیکه فوران تونگا قدرتمند بود اما مدت زمان انفجار کوتاه بود، برای مثال قدرت فوران سال قبل میلادی آتشفشانی در کامبر ویجا در جزیره قناری اسپانیایی لاپالما گرچه کمتر بود اما حدودا سه ماه ادامه داشت.
محققان درحال کار بر روی پروژه "زمین سه بعدی علم برای جامعه"(Science for Society ۳D Earth) هستند که در آن گروهی بین المللی از دانشمندان زمین شناسی برای توسعه یک مدل جهانی پیشرفته از سنگ کره با هم همکاری می کنند. برای توسعه این مدل محققان از داده های ماهواره ای مختلف مانند داده های گرانشی GOCE و داده های توموگرافی لرزه ای استفاده می نمایند. در این مدل که تفاوت دمای گوشته بالایی زمین نشان داده می شود، محققان می توانند ببینند که این آتشفشان ها در چه نقطه ای فوران می کنند. با این وجود، پیشبینی دقیق زمان وقوع این اتفاق دشوار است.
منبع: لوازم حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب